Renata Pietras-Pacynko
Doradca metodyczny wychowania przedszkolnego
Pamięć
W procesie gromadzenia wiedzy i doświadczeń kluczową rolę pełni pamięć. Również ona ma w wieku przedszkolnym głównie charakter mimowolny. Wspomnienia aktualizują się przez swobodne skojarzenia, często realne doświadczenia mieszają się jeszcze z treściami z bajek czy wyobrażeniami.
Dopiero około szóstego roku życia wzrasta udział pamięci dowolnej, która umożliwia zbieranie doświadczeń, przechowywanie ich,
a następnie wykorzystanie w różnych okolicznościach.
Trening pamięci dla dzieci w młodszym wieku przedszkolnym:
- układanie puzzli – doskonały trening koncentracji dla najmłodszych dzieci. Warto zacząć od prostych wzorów, aby nie zniechęcić malucha i sukcesywnie zwiększać trudność obrazka i ilość elementów;
- gry typu memory – na rynku dostępne są różne wersje gry dostosowane do możliwości dzieci w różnym wieku. Dla najmłodszych można wybrać wersję z obrazkami, które należy łączyć w pary. Memory to doskonały przykład ćwiczenia na pamięć krótkotrwałą dla najmłodszych;
- porównywanie (znajdź różnicę) – na rynku dostępne są również gry polegające na szukaniu różnic w obrazkach. Najczęściej zabawa ma kilka etapów o różnym stopniu trudności. To świetny sposób na ćwiczenie koncentracji i pamięci fotograficznej dziecka;
- zabawa w grajka – wymaga dokładnego wysłuchania przez dziecko dźwięków, ich zapamiętania i ponownego odtworzenia. Można użyć do tego dowolnych instrumentów, w tym ręcznie wykonanych (np. z pudełek wypełnionych nasionami). Ćwiczenia na pamięć słuchową pomagają dzieciom utrzymywać uwagę i rozwijają poczucie rytmu;
- rymowanki – nauka krótkich, rymowanych wierszyków.
Trening pamięci dla dzieci starszych w wieku przedszkolnym:
- czytanie bajek – świetnie sprawdza się w każdym wieku; pomaga skoncentrować się na jednej historii i zaangażować w narrację opowieści;
- żonglowanie – doskonałe ćwiczenie na koncentrację uwagi i wyciszenie umysłu – wystarczy 1 lub 2 piłeczki (ewentualnie zwinięte w kłębek skarpetki lub woreczki z grochem). Przy przerzucaniu piłeczek obie półkule mózgu muszą ze sobą współpracować, dzięki temu powstają między nimi nowe połączenia, a ich praca synchronizuje się;
- wymyślanie historii – osoba dorosła rozpoczyna bajkę pierwszym zdaniem, kolejne zdanie dopowiada dziecko. Historię można kontynuować aż do wymyślonego zakończenia;
- zapamiętywanie – spośród 10 podanych przez rodzica rzeczowników dziecko musi zapamiętać wszystkie owoce/pojazdy/kolory. To doskonały trening pamięci słuchowej oraz umiejętności kategoryzacji;
- podaj kolejność - za parawanem układamy w rzędzie kilka przedmiotów, odsłaniamy, dziecko przygląda się przedmiotom zapamiętując ich kolejność. Ponownie zasłaniamy parawan, a zadaniem dziecka jest wymienienie przedmiotów w kolejności;
- słuchanie odgłosów otoczenia - dziecko zamyka oczy. Prosimy, aby skoncentrowało się na dźwiękach dochodzących z otoczenia. Dajemy mu czas na wsłuchanie się. Następnie pytamy, co słyszało, jaki dźwięk przypadł mu do gustu, co go drażniło. Jaki jest najbliższy dźwięk, który słyszysz? Jaki jest najgłośniejszy? Jaki najcichszy? Jaki najdalszy?;
- rysunek na plecach - dziecko siedzi na podłodze. Zamyka oczy. Druga osoba rysuje mu na plecach np. domek, słońce, kwiat itp. Dla starszych dzieci mogą to być litery, cyfry. Następnie pytamy je, co zostało narysowane. Jeśli dziecko nie potrafi odpowiedzieć na pytanie - czynność powtarzamy;
- gry planszowe - wspomagają rozwój intelektualny dziecka, uczą poprzez zabawę. Gry takie jak warcaby czy szachy uczą rozważania różnych opcji rozgrywki, rozwijają umiejętność zapamiętywania poszczególnych sytuacji oraz poprawiają zdolność logicznego myślenia;
- skojarzenia – zabawa polegająca na rzucaniu do siebie piłką, gdzie każdy kolejny rzut to wymienienie słowa kojarzącego się z poprzedzającym, np. rozpoczynamy od słowa: stół (rzut piłką do dziecka), dziecko odpowiada nam rzutem piłką oraz skojarzeniem do słowa stół, np. krzesło itd. (np. kuchnia – lodówka – lody…);
- pytania do ilustracji - pokazujemy dziecku ilustrację i prosimy by przez 30 sekund uważnie jej się przyglądało. Następnie zabieramy rysunek i prosimy o odpowiedzenie na różne pytania dotyczące tego co znajdowało się na obrazku;
- powtórz rytm – wyklaskiwanie, wytupywanie rytmu;
- ogólne ćwiczenia, takie jak: rysowanie po śladzie, połącz kropki, odwzorowywanie symboli, wycinanki, kolorowanki.
Mowa i myślenie
Krokiem milowym w rozwoju w wieku przedszkolnym jest niewątpliwie również intensywny rozwój języka, mowy i komunikacji. Około swoich pierwszych urodzin dziecko wypowiada na ogół jedno czy dwa słowa. Na poziomie drugiego roku życia zna od kilku do kilkudziesięciu wyrazów, a przed ukończeniem czwartego w zasadzie biegle się wypowiada: rozmawia, nazywa obiekty, zadaje pytania, prowadzi dyskusje, wyraża własne opinie, i to często w sposób zadziwiający dorosłych.
Więcej tutaj
Spostrzeganie
Jak wiemy, dziecko od pierwszych dni swojego istnienia eksploruje świat, jest ciekawe otoczenia. Informacje płynące z zewnątrz odbiera wszystkimi zmysłami. Doświadczanie tych bodźców stymuluje jego rozwój.
Poznawanie świata opiera się na złożonych procesach, które nazywamy spostrzeżeniami. W okresie niemowlęcym dziecko poznaje otaczające go przedmioty najpierw za pomocą wzroku, węchu i słuchu, dopiero potem za pomocą dotyku, smaku. Dlatego tak istotne jest, by w wieku niemowlęcym stymulować rozwój dziecka, np. poprzez używanie kontrastowych kolorów, jasno ciemnych krawędzi, itp. pamiętając przy tym, by wystrzegać się natłoku bodźców.
Więcej tutaj
Uwaga
Uwaga dziecka w wieku przedszkolnym jest jeszcze głównie mimowolna i skoncentrowana przede wszystkim na silnych bodźcach. Dopiero w szóstym/siódmym roku życia dziecko uzyskuje większą gotowość do kierowania uwagą.
Więcej tutaj
Wyobraźnia
Około 3 roku życia dziecko wyraźnie odróżnia już świat realny i fikcyjny, a w jego świadomości zarysowują się dwie płaszczyzny: fantazji i marzeń oraz spostrzeganych zdarzeń i zjawisk. Wyobraźnia dziecka w tym okresie jest bardzo płodna. Dziecko inicjuje różne zabawy, identyfikuje się z fantastycznymi postaciami, wymyśla fakty, zdarzenia, w których dominują elementy fikcyjności i iluzji świata. Tworzy swój własny świat „na niby” zdominowany przez wyobraźnię. Jednocześnie do 5. roku życia pojmuje wszystko to, co uchwytne i konkretne, z czym można się zapoznać bezpośrednio w działaniu.
Więcej tutaj
