Sabina Małek - Galicka
Doradca metodyczny kształcenia specjalnego
Formy agresji zadomowione we współczesnej szkole
Wbrew pozorom agresja narasta nie tylko pośród dzieci z rodzin patologicznych lub wśród dzieci, które same doznają w środowisku domowym przemocy. Oczywiście jest ryzykiem, że dziecko, które samo doświadcza agresji oraz takie wobec którego stosuje się przemoc,
z większym prawdopodobieństwem zacznie ją stosować w środowisku rówieśniczym. Realia wskazują, że przemoc i agresja wśród uczniów może narastać i wynikać z wielu różnych przyczyn. Dzieci poprzez agresję mogą odreagowywać stres, frustracje, konflikty w domu, niepowodzenia szkolne. Agresja może też być sposobem na zwrócenie na siebie uwagi. Dzieci agresywne często są nadpobudliwe, często też mają ADHD, albo zaburzenia integracji sensorycznej, czy też objawy z niedostosowania społecznego. Agresja może wynikać też z kryzysowych momentów w życiu dziecka –rozwodu rodziców lub smierci kogosbliskiego, itp. Nie ma jednoznacznej przyczyny przemocy w szkole, podobnie jak nie ma tez jednego rodzaju agresji.
W szkole najczęściej możemy zaobserwować następujące rodzaje agresji:
Agresja przejawiać się może na różne sposoby, które ogólnie można jednak sprowadzić do dwóch kategorii: agresji czynnej i biernej. Obie postacie agresji niosą w sobie jednakowy ładunek wrogości i są atakiem na człowieka, który jego zdaniem zasługuje na atak. Czynną agresję łatwo zidentyfikować, ponieważ nie można jej ukryć i z reguły bywa głośna, a co najmniej widoczna. Jej zewnętrzne oznaki to krzyki, oskarżenia, złośliwości, szyderstwa, groźby i przemoc fizyczna. Agresja wyrasta często z głębokiego braku poczucia bezpieczeństwa.
Agresja czynna jest równie często stosowana przez dzieci w szkole jak i agresja bierna. Te dzieci, które uciekają się do agresji biernej zazwyczaj zaprzeczają, że czują gniew wobec drugiej osoby czy wobec samego siebie. Zamiast otwartej wojny wybierają partyzanckie podjazdy, sabotaż i ochłodzenie stosunków. Oto kilka form agresji biernej: · nie odzywanie się, naburmuszona mina, obrażanie się, · tzw. techniki zwlekania: lenistwo, spóźnianie się, · nie przyznawanie się do gniewu (stwierdzeniem typu: „Nic mi nie jest” towarzyszy mowa ciała wyrażająca zupełnie coś innego), · ignorowanie rozmówcy, · „ciosy w plecy”, rozpuszczanie plotek, sabotowanie danej osoby przy jednoczesnym unikaniu bezpośredniej konfrontacji, · świadome „granie na nerwach” drugiej osobie, ale bez przekraczania granicy otwartego konfliktu
Za najczęstsze przyczyny agresji w szkole uznano:
Wczesne doświadczenia dotyczące traktowania outsiderów przez grupę dzieci gromadzą się już w przedszkolu. Dzieci uczą się w sposób nieświadomy, że:
• dręczenie innego człowieka sprawia przyjemność,
• sprzyja to integrowaniu się z grupą,
• sankcje za to nie są poważne
• nigdy nie wolno samemu wejść w rolę wykluczonego.
Przezwyciężania agresji - sposoby:
Bez względu na rodzaj występującej agresji, należy podjąć działania minimalizujące zakres jej postępu. Oddziaływania wychowawcze powinno się ukierunkować na te właśnie – rodzące agresję – czynniki:
· poprzez naukę słuchania i mediacji oraz uwrażliwiania na uczucia innych osób, tworzenie ciekawych zajęć wg zainteresowań, uczenie nieagresywnych strategii rozwiązywania problemów,
· muzykoterapię (bierna i czynna),
· w agresji frustracyjnej – zmianę metod wychowawczych, zaangażowanie rodziców, wspólna współpraca rodziców,
· w agresji naśladowczej – zabezpieczenie przed szkodliwym wpływem modeli agresywnego zachowania się, np. ograniczenie oglądania filmów ukazujących obrazy agresji, izolacja od osób przejawiających agresywne zachowania, pozytywne motywowanie, programy autoagresywne, np.; Stop agresji,
· w agresji instrumentalnej – wskazanie jej nieskuteczności, np. dziecko wymuszające na rodzicach spełnienie swych żądań za pomocą pogróżek powinno przekonać się o bezskuteczności takiego sposobu zachowania, przy tym zrozumieć, że cel swój może osiągnąć, gdy rodziców poprosi lub zasłuży na nagrodę,
Bibliografia:
Stop agresji! Stop przemocy! - Bing video
Przemoc w szkole – jak walczyć z agresją w szkole? | Naturalnie o Zdrowiu
https://www.szkolnictwo.pl/index.php?id=PU2115
Z. Skorny, „Proces socjalizacji dzieci i młodzieży” „Psychologiczna analiza agresywnego zachowania się”
T. Pilch, I. Lepalczyk „Pedagogika społeczna”
