Danuta Lech – doradca metodyczny plastyki i edukacji plastycznej
Rysunek jest narzędziem myślenia, jest pierwszym, podstawowym rodzajem twórczości, przy pomocy którego rysujemy swoje emocje. Myśląc na papierze myślimy wielokrotnie (co najmniej pięciokrotnie):
myślimy;
myślom nadajemy formę, kształt;
rysując formę używamy ręki (można powiedzieć, że „myślimy mięśniami”);
oglądamy narysowaną formę („myślimy wzrokiem”);
oglądanie przeradza się w widzenie „myślenie refleksyjne”.
Ocenianie przez nauczycieli, czy grupę rówieśników wywołuje zanik spontanicznej ekspresji twórczej. Zaczyna dominować chęć poszukiwania aprobaty. Każdy chce usłyszeć, że ładnie rysuje, a swobodne wyrażanie siebie może zostać wyśmiane. Dziecko zamiast przeżywać to co rysuje, tak jak było to wcześniej, zaczyna myśleć o tym, co rysuje. Rysunek staje się komunikatem, ma być wyrazisty, „ładny”, rozumiany. Stąd dążenie do schematu, ogólnie akceptowanego i odległego od wewnętrznych przeżyć. Rysunek jako naturalna forma wyrazu, mimo, że „rysować nie lubimy i nie potrafimy”, drzemie w nas i czasami dajemy jej dojść do głosu. Może łatwiej jest coś narysować niż powiedzieć lub zapiać? Gryzmolenie charakteryzuje wielu ludzi. Kiedyś było uznawane za oznakę znudzenia albo braku koncentracji. Jednak w rzeczywistości jest to efekt aktywności wyobraźni. Gryzmolenie może być sposobem ucieczki od realnego świata, sposobem odreagowania. Tak więc: Gryzmol ile się da!
Czym jest rysunek?
Precyzyjną notatką i abstrakcyjnym wyrazem stanu psychicznego, głębokim autoportretem i odzwierciedleniem treści kulturowych. Efektem potrzeby ekspresji, ale też przełamywania społecznego zahamowania. Ulotnością, ale i trwałością, zabawą i zupełnie poważnym poszukiwaniem.
Twórczość rysunkowa dziecka jest pierwszą i podstawową formą aktywności plastycznej, w której wyraża się jego osobowość. Początkowo jest to czysta manipulacja narzędziem, w której nie kontroluje swojej czynności, cieszy się samym działaniem. W następnych pracach rysunkowych, przez nazwanie swoich znaków graficznych, dziecko wprowadza treść. Rysując, dziecko bawi się, stąd rysunki mają charakter szczery, naiwny, i całkowicie spontaniczny. Często jego twórczość plastyczna, to nieokiełznany żywioł, impuls, zabawa prowokowana ciekawością i chęcią działania, odkrywania, poznawania.
Tylko uczniowie zachęcani do dalszej indywidualnej wypowiedzi będą dalej tworzyć w sposób szczery, autentyczny i odpowiedni do swojego wieku. Lowenfeld podkreśla: „Dzieciom niepotrzebna jest zręczność w trakcie tworzenia, potrzebny jest im natomiast pewien stopień emocjonalnej niezależności, swobody w odkrywaniu nowego i eksperymentowaniu zarówno treści, jak i użytych artystycznych środków wyrazu”.
Literatura:
Didkowska B.(2015), Rysunek dziecka w wieku 3 – 12 lat a język wizualny nowych mediów. Wydawnictwo Naukowe UMK. Toruń.
Lowenfeld V., Brittain W. L.(1977), Twórczość a rozwój umysłowy dziecka. PWN. Warszawa.
Szuścik U.(1998), Plastyka wczoraj i dziś. Wydawnictwo UŚ. Cieszyn.
