Małgorzata Kulik - doradca metodyczny wychowania fizycznego
Najwięcej przypadków wad postawy zaczyna uwidaczniać się już około 5 roku życia. U dzieci w wieku przedszkolnym wady postawy najczęściej są wynikiem słabego umięśnienia lub nieprawidłowego nawyku utrzymania postawy ciała. Najczęstszą wadą jest płaskostopie, które ma wpływ na obniżoną sprawność nóg, szybkie ich męczenie, a z biegiem lat bolesne zniekształcenia. Następstwa tego niedostosowania odbijają się nie tylko na samych stopach, ale i stawach kolanowych i biodrowych, a nawet na kręgosłupie.
Głównymi celami prowadzonych w tym wieku zajęć ruchowych powinno być: wspomaganie rozwoju fizycznego dziecka, kształtowanie nawyku prawidłowej postawy, korygowanie istniejących wad. Zajęcia te stanowić powinny raczej zorganizowaną formę aktywności ruchowej z elementami gimnastyki korekcyjnej, które wspierają proces posturogenezy dzieci w wieku wczesnego dzieciństwa.
Dla tej grupy najwłaściwszym rodzajem prowadzenia zajęć są zabawy, gry ruchowe oraz opowieści ruchowe dodatkowo rozwijające wyobraźnię. Ta forma aktywności dla przedszkolaka stanowi silny bodziec wpływający na jego rozwój fizyczny. Dziecko uczy się nowych umiejętności ruchowych, wyrabia sobie siłę, wytrzymałość, koordynację ruchową oraz szybkość. Prócz właściwości motorycznych zabawa rozwija również myślenie przyczynowo – skutkowe, uczucia społeczne i ma duży wpływ na jego rozwój intelektualny. Ponadto dzięki niej aktywność ruchowa dziecka znajduje najbardziej naturalne i swobodne ujście.
Podczas prowadzenia zajęć korekcyjnych z przedszkolakami należy pamiętać, że choć nie jesteśmy w stanie indywidualizować, powinny one mieć charakter korekcyjny. Dzięki nim każde dziecko powinno umieć przybrać prawidłową postawę w dowolnej pozycji zarówno w staniu, siedzeniu, leżeniu czy podczas zabawy. Zamiana ćwiczeń na zabawę np. poprzez wprowadzenie nazwy zwierzątka lub czynności (podpór tyłem – pajączek, podpór przodem – kotki, chodzenie z przysiadami – spacer po lesie i zbieranie jagód). Każdej z grup należy bardzo dokładnie opisać i pokazać jak ma wyglądać pozycja i ruch. Stała kontrola prawidłowego wykonywania ćwiczeń szybko uczy dzieci odpowiednich oraz ukierunkowanych ruchów i pozycji.
Częste zmiany zadań, pozycji ułatwiają prowadzenie zajęć, gdyż dziecko nie ma czasu się znudzić danym ćwiczeniem. Prowadzenie elementów korektywy w przedszkolu nie zwalnia oczywiście ze stosowania ćwiczeń według krzywej natężenia wysiłku. W początkowej części należy przeprowadzić rozgrzewkę, a następnie przejść do ćwiczeń właściwych. Wzrost natężenia wysiłku jest stopniowy i w połowie zajęć osiąga swój tzw. szczyt. Następnie tempo powinno być stopniowo zwalniane tak, by na końcu zastosować relaks, który pozwoli dzieciom się wyciszyć, a mięśniom odpocząć.
Ważną rolę odgrywają ćwiczenia oddechowe, które rozwijają klatkę piersiową, płuca oraz poprawiają krążenie i dotleniają organizm. Należy je stosować kilkakrotnie podczas zajęć: w trakcie rozgrzewki, po męczących dla dzieci zabawach i na końcu podczas relaksu. Mogą być one w formie dmuchania w rożne lekkie przedmioty takie jak wata, bibuła, papierowe kule lub wyobrażane (np.: świeczki na torcie, piórko, balon).
Stworzenie opowiadań ruchowych, w których dzieci wykonują różnorodne ćwiczenia (koordynacyjne, zręcznościowe, wzmacniające, oddechowe, rozciągające i inne) zachęcają do uczestnictwa w tej formie aktywności fizycznej. Pobudzają one wyobraźnię i umysł do pracy, rozwijają wielokierunkowo aktywizując cały organizm do wzmożonej pracy.
Stosowanie „ciekawych” dla dziecka form ruchu, przy wykorzystaniu różnorodnych gier i zabaw stymuluje dziecięce uczestnictwo w wybranych ćw. z zakresu gimnastyki korekcyjnej. Gimnastyka korekcyjna, zwłaszcza niektóre jej elementy, powinna przechodzić łagodnie od ruchów w formie zabawowej do ruchów naśladowczych, ale pozwalających na realizację inwencji twórczej dzieci, aż do ruchów ścisłych.
Przedstawiam Państwu przykładowe zestawy ćwiczeń, które będą pomocne przy planowaniu zajęć ruchowych w przedszkolu a i również edukacji wczesnoszkolnej. Przykładowe ćwiczenia korekcyjne dla prawidłowego rozwoju stóp:
Pomoce: klocki, pojemniki, kapsle, kasztany, korale, woreczki, maskotki, płyta CD, gazety, szarfy, ławeczka.
Przykładowe zabawy:
Przykładowe ćwiczenia:
Ruch - dociskanie do podłoża pięt i palców z równoczesnym unoszeniem sklepień stóp, napinaniem pośladków i dociskaniem pleców do podłoża.
Ruch- kurczenie palców i podciąganie pięt, tzw. ”gąsienica”.
Ruch - przesuwanie pięty do przodu z jednoczesnym podkurczaniem palców, tzw. „gąsienica”.
Ruch - wtaczanie piłki po ścianie.
Ruch - zbliżanie do siebie i oddalanie podeszew, „klaskanie stopami”.
Ruch - „klaskanie podeszwami”
Ruch - Chodzenie z ustawieniem stóp w linii, jedna tuż przed drugą lub krzyżowaniem stóp.
Ruch - Chwytanie palcami stóp drobiazgów leżących na podłodze i wkładanie ich po pojemnika.
Ruch - Pisanie na kartce papieru.
Ruch- rozkładanie i składanie gazety.
Ruch - Rwanie palcami stóp gazety na strzępy i zbieranie do pojemnika
Ruch - naprzemienne zginanie i prostowanie stóp w stawach skokowych z równoczesnym zginaniem palców.
Ruch - imitowanie kroków baletnicy chodzącej na czubkach palców w różnych kierunkach;
Ruch - marsz po sali z woreczkiem trzymanym przez jedną stopę, podrzut woreczka w górę tak, aby złapać go rękami.
Ruch - chwyt woreczka palcami stopy i rzut w tył za siebie, raz lewą, raz prawą stopą;
Ruch - chwytanie palcami stóp woreczków leżących na podłodze i - zataczanie małych i dużych kół.
Ruch - rzut do celu.
Ruch - przenoszenie na drugą stronę krzesła.
Ruch - chwytanie palcami stóp leżących przedmiotów.
Ruch - wkładanie ich do pudełka i wykładanie z powrotem na podłogę
Ruch - podnoszenie przedmiotów prawą nogą i przełożenie do lewej ręki i odwrotnie. Ruch- chwyt palcami stóp ołówków, kredek, mazaków i pisanie lub rysowanie na kartce papieru
Ruch - imitowanie "robienia na drutach" , palce każdej stopy trzymają po jednym ołówku.
Ruch - chwyt palcami jednej stopy ołówka, uniesienie nogi w górę i pisanie w powietrzu stopą literek, cyfr, wyrazów.
Ruch - zwijanie palcami stóp małego kocyka, nie odrywając pięt od podłogi.
Ruch - składanie kocyka palcami stóp w kopertę.
Ruch - na rozwieszonym sznurku między dwoma krzesłami wieszanie nogami chustek, szarf, skarpetek...i zdejmowanie.
Ruch - zdejmowanie skarpetki luźno ubranej prawą nogą z lewej nogi i odwrotnie.
Ruch - chwytanie palcami stóp skakanki i zawiązanie supła.
Ruch - nawijanie skakanki na uniesioną nogę i odwijanie palcami jednej nogi.
Ruch - układanie różnych figur, liter itp. palcami stóp.
Ruch - Obracanie stopami laski.
Ruch - trzymanie laski dłońmi, „ wspinanie się” po lasce w górę i schodzenie na dół.
Ruch - stawianie laski w pozycji pionowej za pomocą stóp i położenie jej na podłodze.
Ruch - trzymanie piłki stopami i obracanie dookoła siebie, kręcenie się w kółko w lewą i prawą stronę.
Ruch - unoszenie piłki chwyconej przez obie stopy do góry i na dół.
Ruch - wyrzut piłki trzymanej stopami przed siebie lub do kolegi.
Ruch - toczenie piłki stopami w prawą i lewą stronę od nogi do nogi.
Ruch - stopy trzymają mocno piłkę, ręce starają się wyrwać piłkę stopom.
Ruch - przenoszenie NN z piłką trzymaną przez stopy nad większym przedmiotem.
Ruch - odbijanie piłki podeszwami stóp po podłodze.
Ruch - toczenie piłki w górę. Piłkę można w niektórych ćwiczeniach zastąpić butelką plastykową w celu uatrakcyjnienia zajęć.
Literatura