Danuta Lech - doradca metodyczny plastyki i edukacji plastycznej
Podczas procesu twórczego dziecko doznaje silnych przeżyć. Wynikają one nie tylko z samego działania lecz także z możliwości wyrażenia środkami plastycznymi własnych myśli i uczuć, których dziecko nie byłoby w stanie opowiedzieć słowami. Ten proces jest często bardzo złożony. Podczas swobodnej i twórczej wypowiedzi plastycznej dziecko korzysta z terapeutycznej funkcji jaką często pełni twórczość plastyczna, która niejednokrotnie , usuwa zahamowania i poczucie niepewności, uczy wiary we własne siły oraz możliwości twórcze. Cały przebieg procesu twórczego sprzyja bowiem aktywizowaniu myślenia, przyczynia się do rozwoju samodzielności, refleksyjności, pomysłowości. Nauczyciel powinien umożliwić dziecku poznanie otaczającej je rzeczywistości, uwrażliwiać na piękno otaczających zjawisk przyrodniczych , społecznych, wspierać aktywność plastyczną dziecka poprzez wyposażenie go w różne środki wyrazu, wzbogacać przeżycia, wyzwalać emocje, stwarzać swobodną i twórczą atmosferę. Doskonałą formą działania twórczego jest praca w grupie, gdyż świadomość przynależności do grupy malujących, tworzących jest bardzo ważna. Towarzystwo kolegów pobudza jego energię. Dzieci zainteresowane są tym co się dzieje, obserwują pracę kolegów, uczą się od siebie nawzajem.
W celu uzyskania jak najlepszych wyników w twórczej pracy dziecka, należy zwracać uwagę na to, aby:
- zajęcia odbywały się w atmosferze zachęty, życzliwości, spokoju;
- każde dziecko miało swobodę pracy, bez przymusu, ingerencji, narzucania woli dorosłego;
- osoba dorosła zarówno na początku, jak i w trakcie zajęć, powinna inspirować dziecko; różnymi środkami( materiał, narzędzia, wiersz, piosenka), wspierać je w pracy, dodawać pewności;
- dziecko miało możliwość dokończenia swojej pracy bądź odpoczynku, jeśli tego potrzebuje.
W doborze tematów prac, planowaniu i prowadzeniu technik i form plastycznych należy uwzględnić zasadę stopniowania trudności, różnorodności technik i form plastycznych oraz atrakcyjności zajęć.
Nauczyciel powinien mieć świadomość celu prowadzonych zajęć, zachęcać wychowanka do tworzenia, odkrywania, wypowiadania się na swój dziecięcy sposób. Dzieci powinny mieć czas na doświadczanie i eksperymentowanie. Nauczyciel na zajęciach wchodzi razem z dzieckiem w świat sztuki i jej wartości, będąc przewodnikiem i współtowarzyszem poszukiwań, wychowuje przez sztukę.
Nauczyciel powinien wspierać działania dzieci:
- stwarzając poczucie bezpieczeństwa, akceptacji, uznania i przynależności;
- budując poczucie swobody pracy;
- inspirując do pracy twórczej poprzez wyzwalanie ciekawości i aktywności;
- tworząc klimat sprzyjający rozwiązywaniu problemów plastycznych w sposób twórczy;
- organizując miejsce pracy do działań plastycznych, zawierające różnorodne materiały;
- motywując do samodzielnej pracy, myślenia i rozwiązywania problemów;
- wykazując otwartość na potrzeby grupy;
- zapewniając dzieciom pozytywne przeżycia;
- doceniając ich wysiłek, wkład i efekty pracy, pozytywnie motywując;
- organizując wystawę prac dzieci.
Celem zapewnienia twórczej atmosfery na zajęciach plastyki jest: • uwrażliwienie na piękno otaczającego świata.
• dostrzeganie form oraz bogactwa barw w naturze.
• rozwijanie wyobraźni, twórczej aktywności oraz ekspresji plastycznej.
• wzbudzanie i wzbogacanie przeżyć i wyzwalanie emocji dzieci.
• wyrażanie swoich przeżyć i wiedzy o świecie, próby ukazywania akcji, przedstawiania ludzi, zwierząt, roślin, rzeczy i zjawisk w pracach dowolnych i inspirowanych literaturą, muzyką, obrazem, nastrojem przeżytymi doświadczeniami za pomocą różnych środków i technik plastycznych.
• rozwijanie umiejętności posługiwania się technikami i formami plastycznymi oraz umiejętne operowanie narzędziami i materiałem.
• zachęcanie do eksperymentowania w zakresie łączenia technik i materiałów.
• obcowanie ze sztuką poprzez oglądanie albumów, reprodukcji, zdjęć, dzieł sztuki ludowej.
• poznawanie zwyczajów ludowych i obrzędów kultywowanych w lokalnym środowisku.
• gromadzenie i poszerzanie doświadczeń plastyczno- konstrukcyjnych
• przełamywanie niechęci do podejmowania zadań plastycznych.
• rozwijanie dyspozycji psychicznych – samodzielności, wytrwałości, umiejętności planowania, dokonywania właściwych wyborów.
• budzenie wiary we własne możliwości twórcze.
• wyzwalanie radości z efektów własnej twórczości plastycznej.
Literatura:
1. Dymara Bronisława (red.) Dziecko w świecie sztuki, Kraków 1996, Impuls.
2. Gloton Robert, Clero Claude. Twórcza aktywność dziecka, Warszawa 1985, WSiP.
3. Hohense-Ciszewska Helena. ABC wiedzy o plastyce. Warszawa 1991, WSiP.
4. Lowenfeld Viktor, Brittain W. Limbert . Twórczość a rozwój umysłowy dziecka. Warszawa 1997, PWN.
5. Szuman Stefan Sztuka dziecka. Psychologia twórczości rysunkowej dziecka, Warszawa 1990, WSiP.
