X 2021 Temat pracy plastycznej a metodyka plastyki

Danuta Lech - doradca metodyczny plastyki i edukacji plastycznej

Określenie tematu pracy plastycznej jest potrzebne do rozpoczęcia pracy twórczej.  Uczniowie zwykle                 z niecierpliwością czekają na podanie tematu. Przed rozpoczęciem pracy twórczej omawiam z nimi zadanie plastyczne, którego realizacji oczekuję. Bardzo często jednak główną uwagę skupiają na interpretacji tematu pracy plastycznej. Aby rozpocząć rozważania o istotnym znaczeniu doboru ciekawego tematu pracy plastycznej należy zwrócić uwagę i przypomnieć typy i modele lekcji plastyki. Oto one:

Typy lekcji plastyki

• Zajęcia oparte na swobodnej ekspresji, indywidualna interpretacja pewnych treści czy nastrojów, transpozycja określonych tematów lekcji, zdarzeń, sytuacji.
• Samodzielne wypowiedzi twórcze uzewnętrzniające myśli i przeżycia.
• Lekcje oparte na ćwiczeniach wprowadzających nowe narzędzia i techniki lub stawiające do rozwiązania konkretne zadania plastyczne.
• Nowe tworzywa, technologie możliwość nowych rozwiązań  w zakresie formy.
• Lekcje poświęcone percepcji (oglądanie reprodukcji, filmów, zbiorów galerii multimedialnych).
• Próby interpretowania dzieł gotowych, oglądanych i przeżywanych.
• Zajęcia poza klasą (rysunki, reliefy na piasku, rysunki kredą na asfalcie, układanie mozaiki                    z drobnych kamyków, rzeźby w śniegu, wycieczki na wystawy, do muzeum, do pracowni artysty.
• Samodzielna ekspresja, problemy techniczne czy plastyczne.
• Zajęcia utrwalające i poszerzające zdobyte wcześniej wiadomości.                

Modele lekcji          

       ◦      Model lekcji oparty na cyklu organizacyjnym. Praca ćwiczeniowa uczniów związana z realizacją zadań plastycznych.

       ◦      Model lekcji problemowej. Praca ćwiczeniowa wymagająca interpretacji opartej na określonej wiedzy.

      ◦      Model lekcji ekspresyjnej. Przeplatanie teorii z praktyką.

   Program pomimo, że sugeruje powiązanie problemu plastycznego z określonym rodzajem ćwiczenia      i techniką, daje nauczycielowi pełną swobodę w wyborze tematyki. Przy wyborze tematu nauczyciel powinien kierować się następującymi kryteriami:

- zgodność tematu z zagadnieniem programowym;

- dostosowanie tematu do wieku ucznia;

- uwzględnienie zainteresowań;

Temat ma angażować emocjonalnie. Lowenfeld sądzi, iż jest to najważniejsze kryterium doboru tematów dla dzieci w okresie pierwszych prób przedstawiania świata.

Nauczyciel plastyki powinien pamiętać, że w procesie wyboru tematu, należy również wziąć pod uwagę:

• uwzględnianie świąt okolicznościowych, aktualnych rocznic, wydarzeń z życia szkoły;
•  przestrzeganie zasady stopniowania wymagań;
•  indywidualizację pracy (uczniowie zdolni, średnio i mało zdolni, różnice zainteresowań, tempo pracy twórczej, stopień zainteresowania uczniów tematem (należy mieć przygotowany temat alternatywny).

Dziecko rozpoczynając realizację zadania często posiłkuje się zapamiętanymi zdarzeniami, przedmiotami. Przedstawiam kilka typów propozycji  tematów prac plastycznych:

Przeżycia wyjątkowe:

•  Byliśmy na grzybach.
•  Sama w domu w dzień deszczowy.
•  Wokół świątecznego stołu.
•  Przeprowadzamy się!
•  Wielkie ognisko.
•  Jedziemy!

Zdarzenia zwyczajne:

•  Zobaczyłem motyle na łące.
• Biłem się z kolegą.
• Przymierzam kapelusz.
•  Skaleczyłem się.
•  On stroi śmieszne miny.
•  Wyszedłem po kryjomu.

Treści odległe, egzotyczne:

•  Uwaga piraci!
•  Ogród, o którym nikt nie wie.
•  Pieśń wiatru i drzew.
•  Polowanie na mamuty.
•  Kraina za drzwiami.

Miejsca w przestrzeni:

•  Stroma uliczka.
•  Widok z dna doliny.
•  Stałam na moście.
•  Co widziałam po przeciwnej stronie?
•  Tuż obok góry.
•  Gdy wdrapałam się na drzewo.
•  Płynę na chmurze.
• Zaglądamy do ptasiego gniazda.

Inspiracje historią sztuki:

„Budowla romańska”, „Rama barokowa” itp..

Inspiracje twórczością wielkich artystów

Inspiracje tradycjami świąt Bożego Narodzenia

– „Ilustracja do ulubionej kolędy”, „ Kolędnicy”, „Ozdoba choinkowa”, „Kartka świąteczna”

Inspiracje świętami wielkanocnymi

- „Ilustracja wybranej tradycji wielkanocnej”, „Palma wielkanocna”, „Pisanka”, „Inspiracje sztuką ludową – serwetki ludowe na różne sposoby”.

Skojarzenia – tematy do wyboru:

 „W labiryncie”, „Tykanie zegara”, „Strach przed klasówką”, „Straszny sen”, „Kapanie wody”, „Ludzkie życie”, „Sytuacja bez wyjścia”, „Samotność  w blokowisku”.

Inne:

„Fantastyczne zwierzęta”, „Drzewo”, „Liście”„ Fantastyczne drzewo”, „Fantastyczny ptak”, „Tajemniczy ogród”, „Wiosenna łąka”, „Malownicza uliczka”, „Kolorowe kamieniczki”, „Tańczące domy”, „Baloniarz”, „Kwiaciarka”, „Pajacyk”, „Portret”, „Autoportret”, „Maski”, „Barwny dywan”, „Kolorowe latawce”, „Współczesny anioł”.

Literatura:

1. Podstawa programowa kształcenia ogólnego z plastyki.

2. Bandtke K., Czajka S. (1973), Problemy metodyczne wychowania plastycznego. Warszawa.

3. Czerwosz Z. (1980), O zajęciach plastycznych dzieci i młodzieży. Warszawa.

4. Lowenfeld V., Brittain W. L.(1977), Twórczość a rozwój umysłowy dziecka. PWN. Warszawa.

5. Szuścik U.(1998), Plastyka wczoraj i dziś. Wydawnictwo UŚ. Cieszyn.