Danuta Lech – doradca metodyczny plastyki i edukacji plastycznej
Papier jest jednym z podstawowych materiałów wykorzystywanych w aktywności twórczej dziecka. Obecnie dostępne są niezliczone rodzaje papieru, które stanowią często inspiracje kreatywnych działań na płaszczyźnie i w przestrzeni. Wykonywanie prac plastycznych z papieru to intrygująca manualna zabawa dla uczniów na każdym etapie edukacyjnym. Białe, czarne, w szarościach, w szerokiej gamie barw, grube, cienkie, przeźroczyste, lśniące, metaliczne, matowe, gładkie, chropowate, szorstkie, jednolite lub wzorzyste, wielkie arkusze, ale też resztki i skrawki, wszystkie rodzaje papieru mogą zachwycić dziecko, które oglądając, dotykając, gładząc wzbogaca swoje doświadczenia sensoryczne. Papieroplastyka często nazywana jest rękodziełem dla dzieci. Jest aktywnością plastyczną związaną zarówno z modelowaniem przestrzeni, jak i płaszczyzny. Realizacja pomysłów twórczych bazujących na technice papieroplastyki wymaga od jej autorów pewnej zręczności, dokładności, wyobraźni oraz dbałości o estetykę. Technika modelowania papieru poprzez wycinanie, wydzieranie, wyginanie, składanie, sklejanie ćwiczy i rozwija sprawność manualną drobnych mięśni rąk, tak dzieci rozpoczynających naukę pisania, jak i dorosłych np. podczas rehabilitacji. Papier jest niedrogim, uniwersalnym i powszechnie dostępnym materiałem, dlatego jest tak powszechnie wykorzystywany w płaskich i przestrzennych pracach plastycznych. Bogactwo kolorów, faktur i grubości różnorodnych papierów często bywa inspiracją do pracy twórczej, której efektem są różnorodne przedmioty o przeznaczeniu użytkowym i dekoracyjnym. Często wykorzystuje się również wyroby papiernicze używane w gospodarstwie domowym, nazywane surowcami wtórnymi, takie jak na przykład kompozycje z motywami dekoracyjnymi wycięte z papieru do pakowania, kartony, tektury faliste lub resztki tapety. Znane są również niezliczone pomysły prac powstałych na bazie talerzyków i kubeczków papierowych, ażurowych serwetek oraz rolek po jednorazowych ręcznikach. Liczne techniki związane z wykorzystaniem różnych gatunków papieru, czynią papieroplastykę bardzo atrakcyjną formą wypowiedzi plastycznej. Począwszy od tradycyjnego japońskiego origami poprzez motywy dekoracyjne ze zwijanego papieru, po współczesne i często niekonwencjonalne techniki zdobienia i modelowana z użyciem kalki, papieru drukowanego, bibuły, papieru czerpanego, papieru wytłaczanego, marmurkowego, papieru haftowanego, brokatowego, metalizowanego itp. papieroplastyka stała się powszechnie wykorzystywaną techniką plastyczną. Oprócz podstawowego materiału, jakim jest papier, do pracy twórczej należy również zapewnić i zgromadzić odpowiednie przybory i narzędzia oraz miejsce pracy na czystej, równej dobrze oświetlonej płaszczyźnie, którą warto zabezpieczyć. Podstawowy zestaw narzędzi i materiałów, to zaostrzony ołówek, sprawdzone nożyczki, nożyk modelarski, podkładka do cięcia, metalowa linijka, papierowa taśma samoprzylepna, kalka kreślarska itp. Do rysowania na papierze, z którego będziemy modelować najlepszy jest ołówek twardości HB. Ważne, aby ołówki były zawsze dobrze zaostrzone. Możemy wykorzystać również ołówki automatyczne. Niezbędne są też linijki, ekierki, cyrkle. Do cięcia papieru nieodzowne są ostre nożyczki, a do wycinania detali nawet nożyczki do paznokci lub hafciarskie. Natomiast do cięcia kartonu lepszy jest nożyk modelarski, którym należy ciąć na podkładce i często zmieniać ostrze, ponieważ stępione będzie darło papier. Delikatne nacięcie papieru nożykiem ułatwia również składanie papieru. Często używane są również nożyczki o falistych lub ząbkowanych ostrzach, które wprowadzają dodatkową jakość w pracach plastycznych. Kolejnym nieodzownym materiałem potrzebnym do realizacji „papierowych” kompozycji są kleje. Przystępując do klejenia, zawsze należy zapoznać się z dołączoną instrukcją producenta oraz zaleca się przeprowadzić próbę na ścinkach papieru. Dlatego, kiedy przygotowuję uczniów do pracy z użyciem papieru, proszę aby przynieśli do pracy na lekcję nożyczki, które tną i klej, który klei. Może jest to takie oczywiste, ale niestety niepowodzenie w wykonaniu pracy plastycznej jest często związane z użyciem nieodpowiednich narzędzi i materiałów. Do równomiernego rozprowadzenia kleju można użyć plastikowej szpatułki, starego pędzla lub chociażby sztywnego kawałka kartonu. Używając do kleju pędzla należy go starannie umyć, wyczyścić po każdym użyciu. Do nakładania niewielkich ilości kleju doskonale nadają się wykałaczki. Jeżeli zamierzamy pomalować naszą konstrukcję z papieru, należy również na ścinkach papieru sprawdzić farbę, której zamierzamy użyć, aby zapobiec marszczeniu się papieru. Do tego celu polecane są farby akrylowe, ponieważ są uniwersalne, łatwe w użyciu i szybko schną. Jeżeli będziemy tak mieli przygotowany warsztat pracy, możemy liczyć na wspaniałą twórczą zabawę. Myślę, ze każdy nauczyciel plastyki, edukacji plastycznej i wychowania przedszkolnego w swojej pracowni, klasie posiada miejsce, szafę, skrzynię, w której gromadzi materiały, przybory i narzędzia niezbędne do papieroplastyki. Natomiast zasoby internetu bogate są w niezliczone pomysły na wykonanie prac dla uczniów na różnym poziomie umiejętności manualnych. Ja ostatnio często zaglądam na Pinterest, np. papieroplastyka.
Literatura:
1. Marcinkowska Krystyna, Michejda – Kowalska Krystyna (1993). Wydzieranki, wycinanki. Warszawa, WSiP.
2. Owen Cheryl (2004).
3. Owen Cheryl (2005). Cuda z papieru. Warszawa, Świat Książki.
4. Offenbach Jacqueline (1995). Papierowe cud. Każde dziecko potrafi. Warszawa, Delta.
5. Peppin Anthea, Williams Helen (1992). Sztuka i ty. Warszawa, WSiP.
