Danuta Lech - doradca metodyczny plastyki i edukacji plastycznej
Od zawsze człowiek szukał sposobów wypowiedzi plastycznej. Zostawiał ślady na skałach, rysował, malował, rzeźbił. Symbol jako środek wypowiedzi plastycznej, to pojęcie, przedmiot, mające jedno znaczenie dosłowne i większą liczbę znaczeń ukrytych. Symbol można odczytywać w różny sposób, w zależności od kontekstu historii i kultury. Na przestrzeni wieków do zapisywania myśli, pojęć, uczuć i idei w formie graficznej służyły symbole. Najpierw symbole powstawały, ze względu na to, że większość ludzi nie potrafiło czytać i pisać. Schematyczne, proste rysunki miały przypominać przedmioty i zjawiska z nimi związane. Następnie symbole ewaluowały. Obecnie również kultura nowoczesna na całym świecie zwraca się ku obrazom, które dominują nad tekstem. Jednak znaczenie symbolu może być w rozmaity sposób odczytywane – jego przekaz nie jest jasny, jednoznaczny. Symbol można odczytywać w różny sposób, w zależności od kontekstu historii i kultury. Ludzie żyjący w poszczególnych kulturach odczytują znaczenia symboliczne w różny sposób, np. kolor biały w Europie kojarzy się z małżeństwem i czystością, podczas gdy w Chinach biel to symbol żałoby. Symbol możemy też nazywać znakiem plastycznym. Znak plastyczny to słowo wyrażone obrazem, zwykle to prosty rysunek, który możemy jednoznacznie odczytać. Jego charakterystyczną cechą jest to, że jest powszechnie zrozumiały. Znaki plastyczne składające się z kilku elementów, nazywamy znakami złożonymi. Tak jak symbole, znaki plastyczne mogą wyrażać hasła, idee czy wydarzenia, albo też wskazywać na konkretną osobę lub instytucję. Często znak graficzny informuje o czymś poprzez wywoływanie odpowiednich skojarzeń. Bliskoznacznym określeniem znaku graficznego jest piktogram, czyli znak pisma zwykle obrazkowego przedstawiającego rzeczy, zdarzenia, postacie. Współcześnie piktogram to prosty, czytelny dla każdego znak graficzny, pojawiający się szczególnie często w miejscach, które skupiają grupy ludzi różnych narodowości. Piktogram oddziałuje na zasadzie obrazu, nie istnieje wówczas bariera językowa. Piktogramem możemy więc nazwać wyraz przedstawiony za pomocą obrazka, który ułatwia komunikację i szybką wymianę informacji. Nowoczesna kultura na całym świecie zwraca się ku obrazom, które dominują nad tekstem. Możemy je nazwać znakami komunikacyjnymi. Znaki te spotykamy na dworcach, przystankach, stacjach, w sklepach, centrach handlowych, w internecie czy pozostałych mediach. Są one bardzo czytelne - informują odbiorców o tym, gdzie znajdują się istotne dla nich obiekty, czy miejsca. Zwykle mają one formę logo i nawiązują graficznie do symbolizowanego przedmiotu lub informacji, której dotyczą. Zatem symbol, znak plastyczny (graficzny), inaczej komunikacyjny, czy logo jest nieodzowny w grafice użytkowej. Ćwiczenia i zadania plastyczne z zastosowaniem symbolu i znaku graficznego rozwijają u uczniów umiejętność analizy i syntezy rzeczywistości. Są doskonałym wstępem do wprowadzenia zadań plastycznych mających na celu zaprojektowanie i wykonanie plakatu, który możemy zdefiniować, jako ogłoszenie w formie graficznej.
Literatura:
1. Instrumenty kształtowania wizerunku marki, pod red. A. Grzegorczyka, Wyższa Szkoła Promocji, Warszawa 2005.
2. A. Wołowik, T. II P. Górki, M. Wołowik, Nie tylko logotyp, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz 2004.
3. D. Airey, Logo Design Love, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2010.
4. E. Waliszko, R. Golat, Znaki towarowe, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz 2006.
5. G. Hardy, Podręcznik projektantów logo, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2012.
6. Philip B. Meggs, A History of Graphic Design. 1998.
