Danuta Lech - doradca metodyczny plastyki i edukacji plastycznej
Niektórzy twierdzą, że sztuka współczesna jest trudna w odbiorze. Obecnie dzieła sztuki nie mają na celu naśladowania natury lub prac artystów z przeszłości. Określenie sztuka awangardowa dotyczy aktywności artystów, których twórczość w określonym okresie historycznym jest niekonwencjonalna i nowatorska. Pierwszym, przełomowym nurtem w sztuce współczesnej był impresjonizm. Był on kierunkiem reprezentowanym przede wszystkim w malarstwie, rozwijający się głównie we Francji w latach 70. i 80. XIX w. Jego istotą było dążenie do stworzenia malarstwa ściśle powiązanego z naturą, będącego zapisem subiektywnych, zmysłowych doznań, wrażeń artysty. Dzieło Claude’a Moneta "Impresja, wschód słońca" wystawione zostało w 1874 r. podczas wystawy w paryskiej pracowni fotograficznej Nadara. Prezentowane na wystawie dzieła demonstrowały publiczności nową i budzącą wówczas liczne kontrowersje sztukę. Pojawiło się wiele artykułów wyśmiewających i pełnych oburzenia. Krytyk Louis Leroy użył tytułu obrazu Moneta w swojej nieprzychylnej recenzji, nazywając ironicznie wystawę „Wystawą impresjonistów”. Nazwa ta szybko się rozpowszechniła jako nazwa nowego kierunku w sztuce. Kolejnym kierunkiem w literaturze i sztuce z przełomu XIX i XX w., posługującym się symbolem jako podstawowym środkiem wyrazu był symbolizm. Dążył on do wyrażenia środkami artystycznymi wiecznych, ogólnoludzkich problemów psychologicznych, treści metafizycznych, dostępnych jedynie poznaniu intuicyjnemu i emocjonalnemu. Przedstawicielem symbolizmu był miedzy innymi „Pocałunek” – Gustava Klimta. Kierunek w malarstwie francuskim początku XX w. będący reakcją na impresjonizm i symbolizm, to fowizm. Jego główne cechy to: ekspresja plamy barwnej, płaska kompozycja, syntetyczny rysunek często graniczący z deformacją, ostre kontrasty kolorów, co doskonale widać w dziele Portret Madame Matisse - Zielona linia - Henri Matisse'a. Kolejnym kierunkiem w sztuce, który powstał we Francji na początku XX w., postulującym sprowadzanie przedmiotów i postaci do układów podstawowych brył geometrycznych, odrzucającym zasady perspektywy zbieżnej był kubizm, którego przedstawicielem był Pablo Picasso - Panny z Awinionu oraz Georges Braque - Houses at Estaque. Kierunkiem w sztuce wyrażającym fascynację dynamizmem wielkomiejskiego życia, techniką i mechanizacją był futuryzm. Narodził się on z protestu przeciwko mieszczańskim formom życia, gloryfikował postawę ekspansywną, siłę, walkę, prowokacyjny i burzycielski nastrój, a jego przedstawicielami między innymi byli Filippo Marinetti i Umberto Boccioni. Ekspresjonizm był natomiast kierunkiem w sztuce początku XX w. traktującym dzieło jako subiektywny wyraz spotęgowanych przeżyć artysty. Odrzucał impresjonistyczne i naturalistyczne zasady ujmowania rzeczywistości. Najbardziej znanym dziełem ekspresjonistycznym jest Krzyk - Edvarda Muncha. Kierunkiem, który wyrósł na podłożu buntu przeciw wojnie i współczesnej cywilizacji mieszczańskiej jako programowa negacja europejskiego dziedzictwa kulturalnego, uznawanych wartości społecznych, moralnych i artystycznych był dadaizm. Stworzył on własną koncepcję sztuki, mającej wyrazić bezsens i chaos rzeczywistości przez swoisty prymitywizm i infantylizm, przykładem dzieła dadaistycznego jest Fontanna - Marcela Duchampa. Surrealizm, inaczej nadrealizm był kierunkiem, którego głównym przedstawicielem był Salvador Dali - Trwałość pamięci. Abstrakcjonizm, był swoistą reakcją na okrucieństwo europejskiej cywilizacji, czyli siła wyrażania emocji jak w Pierwszej akwareli abstrakcyjnej - Wasilija Kandinskyego, czy Katedra - Jacksona Pollocka. Czarny kwadrat na białym tle - Kazimierza Malewicza jest przykładem suprematyzmu, który jest "najwyższym" kierunkiem w sztuce abstrakcyjnej. Podsumowując. odpowiadam na pytanie zadane w tytule "Czy sztuka powinna być piękna?". Sztuka obecnie jest forma wypowiedzi, która może być piękna, ale nie musi. Może bulwersować, poruszać problemy społeczne, edukować, bawić, wzruszać, ale też bulwersować. W tym momencie należy również zwrócić uwagę, aby współczesne wypowiedzi plastyczne dzieci i młodzieży nie przekraczały granic związanych z poszanowaniem symboli religijnych i narodowych. Pomimo wszystko muszę stwierdzić, że sztuka współczesna jest bardzo wdzięcznym tematem w zakresie inspiracji do prac plastycznych, zwłaszcza dla klas starszych.
