Doradca metodyczny edukacji wczesnoszkolnej
Zabawy kredkami
Kredki prócz ich podstawowego zadania – kolorowania, rysowania – kredki pomogą nam utrwalić nazwy kolorów, wprowadzać w zagadnienie łączenia barw, są również podręcznymi liczmanami i przedmiotami do manipulacji oraz konstruowania. Bardzo często dzieci budują zagrody, płotki, wieże, proste wyrzutnie. Bujając kredką między paluszkami doskonali umiejętności manipulacyjne i precyzję ruchów palców.
Zgniatanie i składanie
Zginanie papieru w kulę to ćwiczenie dla obu dłoni. Innych doznań dostarczy zginanie papieru gazetowego, innych papieru ksero. Jeśli chcemy wykorzystać kulkę do wbijania w nią np. – wykałaczek to należy wykonać ją z foli aluminiowej. Wbijanie wykałaczek wymaga kontroli siły chwytu między palcem wskazującym, a kciukiem.
Przygotowania na zajęcia wychowania fizycznego pozwalają nam dostrzec umiejętności samoobsługowe dzieci. Widać jak trudnym dla nich jest porządkowanie swojego miejsca pracy i składanie, czy układanie ubrań. Tu warto zaangażować rodziców uświadamiając im, że dzieci przed wyjściem na wf powinny umieć poskładać swoją garderobę, ułożyć ją na krzesełku, a nie pozostawić porozrzucaną po całej sali. Przebieranie się to zawsze okazja od ćwiczeń radzenia sobie z różnego rodzaju zapięciami, zakładania ubrań we właściwy sposób (nie tył na przód, czy na lewą stronę). W okresie jesienno-zimowym dodatkowo doskonalimy umiejętności zagadania czapki i wiązania szalika. Często nawet te z pozoru proste czynności dzieciom w klasach młodszych, szczególnie pierwszoklasistom – sprawiają trudności.
Zginanie papieru według wyznaczonej linii, czy zgięcie kartki na pół (np. przy przygotowaniu laurki) to też trudne zadania. Warto ćwiczyć je z dziećmi. Przy okazji ćwiczymy orientację przestrzenną nazywając kolejne rogi i krawędzie kartki papieru. Wszak przygotowując nawet proste origami możemy pokazywać dzieciom kolejne etapy pracy i opisywać je stosując właściwe nazewnictwo, np.: „ Zobacz to jest góra, a tu dół mojej kartki. Tu jej lewa, a ty prawa strona. Spójrz to jest lewy górny róg, a tu mam prawy dolny róg kartki. Wskaż je na swoim arkuszu. Świetnie, możesz narysować na nich czerwone kropki. A teraz zobacz – składami kartkę tak, by jej lewy górny róg spotkał się z prawym dolnym rogiem. Jaka figura geometryczna powstała? Tak, to jest trójkąt.” Taka instrukcja pomaga dzieciom szybciej przyswoić pojęcia przestrzenne, co jest dodatkową zaletą tego ćwiczenia motoryki małej.
Znamy obrazki wyklejane z kulek z bibuły. To przygotowanie drobnych kuleczek wymaga dobrej koordynacji pracy palców: kciuka, wskazującego i serdecznego. Przygotowanie takiej pracy jest bardzo czasochłonne i trudne dla dziecka ze względu na czas oczekiwania na efekt końcowy. Można zaproponować wspólne tworzenie dużego obrazka, np. pisanki. Dodatkowo możemy na początku robić z dziećmi kulki z większych kawałków bibuły i toczyć je we wnętrzach dłoni.
Kolejną formą pracy ze zginaniem i mięciem kartki jest symulowanie czynności prania.
Sensoryczne trasy i labirynty
Wszelkie ćwiczenia angażujące różne zmysły mają dodatkowe znaczenie dla rozwoju poznawczego dzieci. Pisanie liter palcem na tackach z materiałami sypkimi, np.: kaszą, ryżem lub piaskiem jest świetnym ćwiczeniem dla dzieci, które mają problem z zapamiętaniem kształtu liter. Zanurzenie palca w ziarenkach stymuluje odczuwanie własnego ciała jak i jego położenia w przestrzeni. To niezwykle ważne doświadczenie z perspektywy mieszczenia się w liniaturze Zabawa na plaży w zasypywanie ciała piaskiem pozwala na doskonalenie somatognozji. Trudno znaleźć równie łatwo dostępną możliwość dostarczenia dziecku doświadczeń dotykowych na tak dużej powierzchni ciała.
Ciekawą aktywnością dla dzieci będzie praca z sensorycznym labiryntem. Otrzymamy je poprzez napełnienie foliowych woreczków strunowych żelem do włosów i narysowanie na ich labiryntu. Gdy włożymy ziarenko grochu do środka możemy polecić dzieciom przemieszczanie palcem ziarenka przez korytarze labiryntu. Zaletą tego ćwiczenia jest możliwość położenia tego woreczka na ławce lub przylepienie go do ściany. Doświadczenie pracy w pionie i poziomie jest istotnym aspektem tej aktywności.
Perforowanie i kalkowanie
Dwie obecnie rzadko stosowane formy aktywności są atrakcyjne dla dzieci. O ile kalkowanie nie wymaga dużego nadzoru za strony dorosłego, o tyle perforowanie wiąże się z obawą o bezpieczeństwo dziecka, a w związku z tym wymaga większego nadzoru dorosłego. Najprościej kalkować używając do tego papieru śniadaniowego. Preferować można układając kartkę ze wzorem na arkuszu styropianu lub piance, czy dywanie. Wykorzystać do tego celu można wykałaczkę lub pineskę zakończoną plastikową główką (pionkiem, beczułką lub kulą, za które można pineskę łatwo złapać). Wodzenie palcem po wypukłym śladzie perforowania(na odwrocie kartki) to dodatkowe ćwiczenie koordynacji oko-ręka połączone z doznaniem dotykowym.
Mam nadzieję, że zaprezentowane aktywności pomogą w dostrzeżeniu wieloaspektowości ćwiczeń motoryki małej. Trudno o jej doskonalenie w izolacji od pozostałych funkcji psycho-ruchowych. Opisane przeze mnie ćwiczenia mogą być wykorzystywane w czasie pracy z klasą oraz w trakcie zajęć indywidualnych, bądź grupowych o charakterze terapeutycznym. Stosowanie ich będzie nie tylko atrakcyjną aktywnością dla dzieci, ich niewątpliwą zaletą jest korzystny wpływ na ogólny rozwój naszych uczniów.
