Podstawy prawne kształcenia uczniów przybyłych z Ukrainy - materiały z Klubu Dyrektora

art. 165-167 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 sierpnia 2017 r. w sprawie kształcenia osób niebędących obywatelami polskimi oraz osób będących obywatelami polskimi, które pobierały naukę w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw (Dz. U. z 2020 r. poz. 1283) - plus zmiana 10 marca 2022
art.47 – art.54 ustawy z dnia ….. marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.
Możliwe ewentualne rozporządzenie MEiN dotyczące organizacji kształcenia dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy (na podstawie delegacji w/w ustawy)
Wytyczne MEiN

Kwalifikowanie uczniów do odpowiedniej klasy

Na podstawie przedstawionych dokumentów (§ 4,5,6 rozporządzenia) (Dokumenty nie muszą być tłumaczone przez tłumacza przysięgłego)
Na podstawie opinii rodzica ucznia lub innej osoby sprawującej opiekę nad uczniem albo pełnoletniego ucznia wyrażonej w formie ustnej lub pisemnej z uwzględnieniem wieku ucznia i sumy lat nauki za granicą (§ 11 rozporządzenia)
Na podstawie rozmowy kwalifikacyjnej (§ 12 rozporządzenia)

System edukacji na Ukrainie

Nauka obowiązkowa od ukończenia 6 lat.
Obecnie po reformie edukacji wprowadzonej w 2017 r. edukacja trwa 12 lat (poprzednio 11) i realizowana jest na 3 poziomach:
Szkoła początkowa (початкова школа) – 4 lata
Szkoła podstawowa (основна школа) – 5 lat
Starsza szkoła (старша школа) – pełne wykształcenie średnie (licea, szkoły zawodowe) – 3 lata

Oddział przygotowawczy

Oddział przygotowawczy –oddział szkolny dla osób niebędących obywatelami polskimi podlegających obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki, które nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki, jak również wykazują zaburzenia w komunikacji oraz trudności adaptacyjne związane z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, co wymaga dostosowania procesu i organizacji kształcenia do ich potrzeb i możliwości edukacyjnych.

W oddziale przygotowawczym realizowana jest nauka zgodnie z podstawą programową kształcenia ogólnego.
Do oddziału przygotowawczego, na wniosek rodzica, za zgodą organu prowadzącego szkołę, w której utworzono ten oddział, w ramach posiadanych środków, mogą uczęszczać uczniowie innej szkoły.
Okres nauki ucznia w oddziale przygotowawczym trwa do zakończenia zajęć dydaktyczno-wychowawczych w roku szkolnym, w którym uczeń został zakwalifikowany do oddziału przygotowawczego.
Okres ten w zależności od postępów w nauce ucznia i jego potrzeb edukacyjnych może zostać skrócony albo przedłużony, nie dłużej niż o jeden rok szkolny.
Dyrektor szkoły, w której utworzono oddział przygotowawczy, powołuje zespół kwalifikujący uczniów do tego oddziału.
W skład zespołu wchodzi dwóch nauczycieli oraz pedagog lub psycholog.
Liczba uczniów w oddziale przygotowawczym nie może przekraczać 25 uczniów.
Na realizację obowiązkowych zajęć edukacyjnych w oddziale przygotowawczym przeznacza się w tygodniowym rozkładzie zajęć liczbę godzin:

w szkole podstawowej dla klas I–III – nie mniejszą niż 20 godzin tygodniowo;
w szkole podstawowej dla klas IV–VI – nie mniejszą niż 23 godziny tygodniowo;
w szkole podstawowej dla klas VII i VIII – nie mniejszą niż 25 godzin tygodniowo;
w szkole ponadpodstawowej – nie mniejszą niż 26 godzin tygodniowo.

W oddziale przygotowawczym dopuszcza się organizację nauczania w klasach łączonych odpowiednio dla klas:

I–III szkoły podstawowej;
IV–VI szkoły podstawowej;
VII i VIII szkoły podstawowej;
I i II liceum ogólnokształcącego, klas I–III technikum i branżowej szkoły I stopnia;
III i IV liceum ogólnokształcącego i klas III–V technikum.

W oddziale przygotowawczym w ramach tygodniowego wymiaru godzin prowadzi się naukę języka polskiego według programu nauczania opracowanego na podstawie ramowego programu kursów nauki języka polskiego dla cudzoziemców w wymiarze nie niższym niż 6 godziny tygodniowo. (Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie ramowego programu kursów nauki języka polskiego dla cudzoziemców (Dz. U. nr 61 poz.306))
Zajęcia edukacyjne w oddziale przygotowawczym prowadzą nauczyciele poszczególnych zajęć edukacyjnych, którzy mogą być wspomagani przez osobę władającą językiem kraju pochodzenia ucznia (pomoc nauczyciela).
Osoba zatrudniona w charakterze pomocy nauczyciela nie musi posiadać kwalifikacji pedagogicznych.
W roku szkolnym 2021/2022 na stanowisku pomocy nauczyciela, może być zatrudniona osoba nieposiadająca obywatelstwa polskiego, jeżeli posiada znajomość języka polskiego w mowie i piśmie w stopniu umożliwiającym pomoc uczniowi, który nie zna języka polskiego albo zna go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki.
Osoba taka nie musi mieć dokumentów (certyfikatów) poświadczających znajomość języka polskiego.
W roku szkolnym 2021/2022 w szkole, w której utworzono dodatkowy oddział w celu zapewnienia kształcenia i wychowania dzieciom i uczniom będącym obywatelami Ukrainy (…), nauczycielowi mogą być przydzielone, za jego zgodą, godziny ponadwymiarowe w wymiarze wyższym niż 1/2 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć.
Od dnia 24 lutego 2022 r. przepisu art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (Dz. U. z 2022 r. poz. 301) nie stosuje się w razie podjęcia przez uprawnionego pracy w jednostkach, o których mowa w art. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela, na stanowisku:
1) pomocy nauczyciela;
2) nauczyciela, jeżeli w szkole utworzono dodatkowy oddział w celu zapewnienia kształcenia i wychowania dzieciom i uczniom będącym obywatelami Ukrainy(…)

Włączenie uczniów do poszczególnych oddziałów

Organ prowadzący szkołę organizuje w szkole, w której uczeń realizuje naukę zgodnie z podstawą programową kształcenia ogólnego, dodatkową, bezpłatną naukę języka polskiego w formie dodatkowych zajęć lekcyjnych z języka polskiego.
Dodatkowe zajęcia lekcyjne z języka polskiego są prowadzone indywidualnie lub w grupach w wymiarze, nie niższym niż 2 godziny lekcyjne tygodniowo. Korzystanie przez cudzoziemców z dodatkowych zajęć z języka polskiego nie jest ograniczone czasowo.
Dodatkowe zajęcia wyrównawcze z danego przedmiotu są prowadzone indywidualnie lub w grupach, w formie dodatkowych zajęć lekcyjnych z tego przedmiotu, w wymiarze 1 godziny lekcyjnej tygodniowo.
Cudzoziemcy mogą korzystać z dodatkowych zajęć wyrównawczych z danego przedmiotu nauczania nie dłużej niż przez okres 12 miesięcy. (art. 165 ust. 10 ustawy Prawo oświatowe)
Tygodniowy rozkład oraz wymiar godzin dodatkowych zajęć z języka polskiego oraz zajęć wyrównawczych ustala dyrektor szkoły w porozumieniu z organem prowadzącym szkołę.
Łączny wymiar godzin dodatkowych zajęć z języka polskiego oraz zajęć wyrównawczych nie może być wyższy niż 5 godzin lekcyjnych tygodniowo w odniesieniu do jednego ucznia.
Uczniowie, które nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym, mają prawo do pomocy udzielanej przez osobę władającą językiem kraju pochodzenia, zatrudnioną w charakterze pomocy nauczyciela przez dyrektora szkoły.
Pomocy tej udziela się nie dłużej niż przez okres 12 miesięcy.

Opracowała Izabela Suckiel