Agnieszka Wilczyńska - doradca metodyczny muzyki i edukacji muzycznej
Muzyczne zabawy w domu dla przedszkolaków
Od wielu lat prowadzę rytmikę w różnych przedszkolach. Dzieci uwielbiają muzyczno-ruchowe zajęcia. Chętnie i niemal w stu procentach uczestniczą we wszystkich proponowanych przeze mnie aktywnościach. Mają do dyspozycji dużą przestrzeń, mnóstwo przyborów i instrumentów i… swoich kolegów. W co się bawić z dzieckiem w domu, żeby rozwijać jego umiejętności muzyczne? Jak stworzyć chociaż namiastkę przedszkolnych zajęć? Bawiąc się ze swoim 3,5-letnim synem zauważyłam, że najtrudniej jest nawet w najfajniejszej zabawie zastąpić właśnie rówieśników z przedszkola. Trochę łatwiej jest kiedy dziecko ma w domu jakieś rodzeństwo. Ale moje drogie pomysłowe nauczycielki i mamy – zabieramy się za muzyczne zabawy! Damy radę!
Zacznę od gry na instrumentach. Zapewne mamy w domy zabawki –instrumenty, na których dzieci czasami grają… robiąc mnóstwo hałasu. (zdjęcia 1 i 2) Spróbujmy to granie trochę ukierunkować. Wyznaczmy dziecku „zadanie” (mój syn uwielbia Psi Patrol – więc kiedy jest zadanie – rusza do akcji!).
Instrumenty
W moim artykule pt. Zdalne zajęcia muzyczne z przedszkolakami, pisałam trochę o własnoręcznie robionych instrumentach, podawałam linki z pomysłami, dołączyłam filmik na którym mój syn robi grzechotki. Chciałam wrócić do pomysłu robienia instrumentu. Od tamtej pory zrobiłam z synem więcej grzechotek, gdzie samo robienie instrumentów jest świetną zabawą dla dziecka. Dziecko musi:
- wpaść na pomysł co wsypać do środka grzechotki ( trzeba przeszukać zapasy kuchenne, ale również sięgnąć po inne drobne przedmioty)
- wsypać materiał do pojemniczka ( świetna zabawa dla paluszków) i sprawdzić jak brzmi grzechotka, zadecydować czy dosypać więcej czy już wystarczy
- wykonać samą grzechotkę i ją ozdobić (znowu doskonałe ćwiczenie dla paluszków, ćwiczymy m.in. posługiwanie się nożyczkami). Starsze przedszkolaki wykonają wiele rzeczy samodzielnie, młodsze – będą np. tylko przecinać taśmę klejącą czy izolacyjną (ja właśnie takiej używałam do przyklejenia „czapeczek” z korków do pojemniczków po jogurcie) oraz przyklejać gotowe ozdoby czy naklejki.
Na zdjęciu 3 wykonane przeze mnie i mojego syna grzechotki, a oto jak możemy je wykorzystać w zabawach:
- cicho-głośno
1.Gramy na grzechotkach zmieniając dynamikę (głośność). Dla ułatwienia mówimy do dziecka: teraz zagraj cicho (jakby się ktoś skradał, lub cicho żeby nie obudzić np. misia) a teraz głośno (wstawaj misiu). Można też pokazywać sygnał ręką.
2. Do grania dołączamy ruch: dziecko idzie tupiąc i skradając się. Można też wymyślić historyjkę ( np. idzie duży słoń i głośno tupie a mały słonik-dziecko tupie cicho)
3. Gramy na grzechotkach do wybranej piosenki, którą dziecko lubi, zmieniając dynamikę gry. Można też zaśpiewać dziecku krótką piosenkę: raz cicho – wtedy gramy cicho, drugi raz głośno – gramy głośno.
- zagadki muzyczne
1. W grzechotkach, które robiliśmy z synem, w środku umieściliśmy bardzo różne materiały: kaszę, groch, makarony różnej wielkości (które inaczej brzmią), bułkę tartą, ale również pocięte na kawałki (oczywiście przez dziecko) słomki, małe kamyczki i muszelki z plaży, połamany na kawałki makaron spaghetti. Kiedy grzechotki były gotowe zadaniem pozostałych domowników było zgadnąć na podstawie brzmienia co jest w każdej grzechotce. Następnego dnia, kiedy mój syn już nie pamiętał co wsypał i do której grzechotki– takie zagadki robiłam również jemu.
2. Który instrument gra:
Chowamy kilka instrumentów lub przedmiotów, które wydają dźwięki (np. dzwoneczki, gwizdki, itd.). Dziecko ma rozpoznać co to za dźwięk. Chowamy przedmioty za parawanem z kartonu, pod chustką lub np. za fotelem, tak żeby dziecko nie widziało i rozpoznawało tylko uchem.
- zabawy z przerwą w muzyce
1. Zabawa „figurki” – mama i dziecko grają na instrumentach: mama np. bębenek a dziecko – grzechotka. Kiedy mama przestanie grać- dziecko robi figurkę z instrumentem. Zdjęcie 4 pokazuje tę zabawę jeszcze z czasów pracy z dziećmi w przedszkolu. Dzieci mają w rękach klawesy, których dźwięk w domu możemy uzyskać uderzając drewnianym klockiem w drugi drewniany klocek.
2. Zabawa z chustami, którą możemy przeprowadzić przy dowolnej piosence. Dziecko tańczy z chustką, kiedy mama zatrzymuje muzykę – dziecko zatrzymuje ruch. Może wykonać dowolna figurę lub wcześniej ustaloną, np. przysiad. Na zdjęciu 5 dzieci miały za zadanie schować się za chustę.
3. Inna zabawa z instrumentami, którą można przeprowadzić przy piosence lub własnoręcznie grając. Na przerwę w muzyce dzieci robią rogi koziołka lub ślimaka. Zwykle przy tej zabawie jest wesoło! (patrz zdjęcie 6)
- szybko-wolno
1. Gramy na zmianę szybko i wolno, w czasie grania rytmicznie mówimy szybko, szybko, itd.
2. Gramy do piosenki, idealna do tego jest pios. „Koła autobusu” czy „Jedzie pociąg”, którą śpiewamy szybko i gramy szybko oraz zwalniamy tempo zarówno grania jak i śpiewania. Możemy to robić na zasadzie kontrastu lub stopniowo zwalniając czy przyśpieszając. Podczas grania na grzechotkach możemy dodać do tego ruch rąk naśladujący kręcące się koła.
https://youtu.be/gs8gSN8PboA Koła autobusu kręcą się
https://youtu.be/E0mJZtUP_yY Jedzie pociąg z daleka
3. Zabawa ruchowa: auta, zwierzątka (np. żółw i pies, ślimak i ptaszek) – dziecko naśladuje ruch zwierzęcia a akompaniament rytmiczny nadaje tempo do ruchu
Poniżej wklejam link z przykładową muzyką do zabawy ze zmianą tempa.
https://youtu.be/afceLnZTLP4 szybko-wolno link z muzyką
- wysoko-nisko
Do zabaw w których zmieniamy wysokość dźwięku najlepiej użyć instrumentów melodycznych. Są np. dzwonki chromatyczne (cymbałki), keyboard (mini pianinko) czy flet prosty. Jednak można spróbować znaleźć przedmioty wydające dźwięki o mocno zróżnicowanej wysokości dźwięku, np. dzwoneczki. Im większy dzwonek – tym niższy dźwięk, a im mniejszy – tym wyższy.
Jeżeli chodzi o keyboard czy dzwonki – po lewej stronie mamy niskie dźwięki a po prawej wysokie. Na filmiku 7 pokazana jest prosta zabawa z wysokimi i niskimi dźwiękami na pianinie. Podobnie możemy bawić się używając keyboard lub mini pianinko, możemy też grać na dzwonkach, co pokazuje filmik 8. Można również grać na zmianę: mama gra – dziecko ćwiczy i odwrotnie.
Podczas akompaniamentu na instrumencie można zrobić zabawę ilustracyjną:
- burza i deszczyk (dziecko chowa się przed burzą i spaceruje pod parasolem)
- słonie i ptaszki ( chodzenie na czworaka i poruszanie skrzydełkami)
- tata i dziecko ( ciężkie i duże kroki, małe i lekkie kroki), itd.
Do zabaw można wykorzystać podane linki:
https://youtu.be/4YFmTNqTfsU dźwięki wysokie i niskie (muzyka i zabawy)
https://youtu.be/E5PsRoi8oKI (wysoko-nisko, misie i pajace)
- slalom
To zabawa ruchowa do której wykorzystaliśmy zrobione wcześniej grzechotki (filmik 9). Zabawę można urozmaicić łącząc ją ze słuchaniem piosenki.
- bajki muzyczne
Instrumenty muzyczne możemy wykorzystać do tworzenia podkładu muzycznego do bajek. Czytamy dziecku bajkę a na instrumentach robimy „efekty specjalne”: deszcz, wiatr, grzmot lub odgłos zderzających się samochodów, itp.
Zabawa „Kukułka”
W załączniku 10 jest piosenka pt. „Wiosna kuku”. Posłuchaj piosenki z dzieckiem, możesz też nauczyć się ją śpiewać:
Kuku, kuku, po co krzyczysz? Muszę wszystkie drzewa zliczyć.
Ref. Będę tak kukać przez całą wiosnę, policzę ile drzew w lesie rośnie.
Kuku, kuku, jedno, drugie, kuku, kuku, liczyć lubię.
Ref. Będę tak kukać…
Liczę pilnie kuku, kuku, ile sosen, ile buków.
Ref. Będę tak kukać…
Po wysłuchaniu piosenki pobaw się z dzieckiem w naśladowanie odgłosów kukułki. Teraz zagraj na dzwonkach odgłosy kukułki, do tego są potrzebne dźwięki : C A C A lub G E G E
Graj dźwięki wyższe i niższe, w tym czasie dziecko pokazuje ręką czy kukułka kuka i leci wysoko czy nisko.
Jeżeli masz flet prosty możesz zagrać na flecie odgłosy kukułki, co jest zaprezentowane na filmiku 11. Dziecko słuchając Twojej gry ponownie wskazuje ręką czy kukułka kuka wysoko czy nisko.
Jeżeli wpiszesz na stronie You Tube: instrument101 – znajdziesz tam wiele piosenek do grania na dzwonkach, które możesz nauczyć swoje dziecko lub sama zagrać dziecku te melodie. W tym czasie dziecko może Ci akompaniować na grzechotce czy bębenku. Bawiąc się z dzieckiem w granie na dzwonkach nie tylko rozwijamy zdolności muzyczne. Ćwiczymy również: koordynację wzrokowo-ruchową, rozpoznawanie liter (załącznik 12) i kolorów oraz sprawność manualną ręki. Na zdjęciu 13 pokazane są płytki, oprócz kolorowych literek, dodatkowo zaznaczone kolorowymi paskami papieru. Młodsze dzieci mogą grać wg. kolorów. Zrobiłam z moim synem zabawę, gdzie ja mówiłam nazwę koloru a on uderzał w odpowiednią płytkę. Świetnie się bawiliśmy, jednak nie udało mi się tego zarejestrować na filmie.
Słuchanie i śpiewanie piosenek
Jest to aktywność muzyczna, która jest dostępna w każdej niemal sytuacji. My ostatnio dużo spacerujemy po lesie i oglądamy tablice edukacyjne, których jest mnóstwo wokół Chełmskiej Góry czy na Leśnej Piątce. Obserwujemy również zwierzęta w lesie no i… śpiewamy. Poniżej kilka piosenek do wspólnego śpiewania.
https://youtu.be/qoAwQ9WCWSM Idzie do nas wiosna
https://youtu.be/x3k3hREEvUo Piosenka o jaskółce
https://youtu.be/hjOefz9UUg4 Jaskółka – odgłosy
https://youtu.be/ct_4if6byN4 Lisek łakomczuszek
https://youtu.be/D0UAt864EJU Dzik jest dziki – Kleksografia z Akademii Pana Kleksa
https://youtu.be/gySqjetCvi8 Wiewióreczka - zabawa na piłkach
https://youtu.be/wGvndhU3V2Y Wiewiórka piosenka
https://youtu.be/C1G0gEXWDD8 Sąsiadeczko-wiewióreczko
Podczas oglądania filmików można wykorzystywać instrumenty perkusyjne i na nich grać. Można również maszerować lub tańczyć w kółeczku. Czasami lepiej jednak nie oglądać lecz tylko słuchać – wtedy łatwiej jest dziecku skupić się na zabawie, ponieważ nie rozprasza go obraz.
W załącznikach 15-17 są propozycje piosenek do słuchania, śpiewania, zabaw ilustracyjnych czy akompaniamentu na instrumentach.
Jeżeli masz jeszcze ochotę na zabawy ruchowe przy muzyce – pomoże ci poniższy link:
https://youtu.be/Zg7pCZOtMXo marsz-bieg-podskoki
Mam nadzieję, że moje pomysły zainspirują Was do własnych muzycznych poszukiwań. Mój syn, po dzisiejszych zabawach i nagrywaniu filmików, poszedł do kuchni i zaczął grać na perkusji swojego pomysłu. Zarejestrowałam fragment na filmiku 18. Ciekawe co wymyślą Wasze dzieci pobudzone przez Was do zabawy.
