Renata Pietras - doradca metodyczny wychowania przedszkolnego
„Każdy, kto ma do czynienia z dziećmi, wie, że uwielbiają one baśnie.
Kto umie je opowiadać, ma klucz do dziecięcych serc”
I. Słońska
Dziecko w wieku przedszkolnym jest wrażliwe na wszystkie formy sztuki, a w szczególności na jego psychikę oddziałuje literatura piękna. Książki są źródłem niewyczerpanych wrażeń, przeżyć i wzruszeń, uczą mowy ojczystej, a tym samym wzbogacają słownik dziecka, rozwijają jego zainteresowania i pomagają w przyswajaniu treści programowych.
Dziecięce książki i czasopisma to wytwory współczesnej kultury, z którymi dziecko styka się bardzo wcześnie. Książki stanowią swoisty pomost między otaczającą go rzeczywistością, a światem symboli. Teksty literackie przeznaczone dla dzieci mają niebagatelny wpływ na harmonijny rozwój małego czytelnika. Kształcą sprawność intelektualną dziecka, aktywują kształtowanie się pojęć logicznych. Dzięki częstym kontaktom z literaturą dziecko może poznać własną psychikę, własne przeżycia, a także potrzeby, co pomaga mu w rozumieniu potrzeb rówieśników, a także ludzi dorosłych.
Wiek przedszkolny jest poważnym okresem tworzenia procesów uczuciowych i umysłowych. Właśnie w tym wieku trzeba dostarczać dziecku wartościową, odpowiednią dla niego książkę, która właściwie dobrana, będzie źródłem wiadomości z bliższego i dalszego otoczenia dziecka, dostarczy mu wspaniałych przeżyć. Piękno obrazu literackiego wzbudzi doznania estetyczne. Już od najmłodszych lat będzie kształtować postawę przyszłego czytelnika.
W przedszkolu literatura dziecięca jest również inspiracją wielostronnej aktywności dziecka: od ekspresji słownej, plastycznej, muzycznej, po zabawy ruchowe. W bajkach, baśniach dziecko znajduje jednoznaczny świat wartości, podział na dobro i zło, sprawiedliwe i niesprawiedliwe. Ceni się dobroć, pracowitość, odwagę; potępia chciwość, skąpstwo, lenistwo i tchórzostwo. Problemy dobra i zła są przedstawione w zrozumiały dla dzieci sposób. Oceniając postawy bohaterów – przedszkolaki uczą się wartościowania. Widzą, że zło jest zawsze ukarane, a dobro wynagradzane. Dzięki temu baśń uczy optymizmu, zachęca do walki z przeciwnościami, dostarcza pozytywnych wzorców. Baśń posiada ogromne znaczenie w kształtowaniu się pełnej osobowości dziecka. Duże zainteresowanie baśniami wynika z tego, że dostarczają one małemu odbiorcy silnych przeżyć emocjonalnych, a pierwiastek fantazji wzmacnia je tylko, ponieważ dodaje baśniom niezwykłości, odbiega od codzienności, fascynuje swą odmiennością . Baśń wielostronnie oddziałuje na rozwój dziecka.
Czytając dzieciom książki, należy znaleźć czas na wczucie się w ich atmosferę, bo przekazanie utworu to nawiązanie kontaktu emocjonalnego z dzieckiem, śledzenie jego reakcji, wspólne odkrywanie sensu i piękna poezji czy prozy. Warto podczas czytania wykorzystać metodę czytania wrażeniowego oraz stosować przebrania, rekwizyty i ilustracje. Początkowo wprowadzenie dzieci do czytelnictwa odbywa się właściwie dzięki obrazkom. Ilustracja jest bodźcem wyzwalającym różnorodne procesy psychiczne, jest źródłem przeżyć dzieci. Dzięki ilustracji dziecko może korzystać z książki samo, bez pomocy dorosłych. Ilustracje wnoszą w życie dziecka różnorodne wartości.
Książka spełnia jeszcze jedną ważną funkcję – funkcję terapeutyczną. W obecnych czasach dziecko musi stawiać czoła nowym zadaniom, dostosować się do tempa i wymogów życia, wypracować skuteczne metody radzenia sobie z trudnościami. Nie zawsze małemu człowiekowi daje się to osiągnąć. Konsekwencją tego są stresy i lęki. Książki terapeutyczne dają wsparcie, kompensują niezaspokojone potrzeby, przedstawiają inne wzory myślenia i działania, a tym samym stymulują rozwój, umożliwiają rozumienie i poznawanie cudzych, a potem własnych motywów działania.
Warto wspomnieć, iż systematyczny oraz codzienny kontakt z książką umożliwia dzieciom również bardzo dobrze wyposażona biblioteczka. Po wystawione książeczki o różnej tematyce dziecko może samo sięgnąć, w skupieniu oglądać ilustracje czy czytać pierwsze wyrazy.
Sposobów wykorzystania utworów literatury dziecięcej w przedszkolu jest bardzo wiele - zależą one od inwencji i pomysłowości nauczycieli. Najważniejsze jest jednak, by praca z wybranym utworem miała wielostronny charakter, była dla dzieci radością i zabawą. Wtedy dopiero piękno wierszy, bajek, opowiadań czy baśni dla dzieci będzie w pozytywny sposób oddziaływać na sferę doznań oraz przeżyć naszych małych przedszkolnych czytelników. Warto również pamiętać o tym, aby organizować wspólne spotkania z rodzicami, dziadkami w ramach akcji „Cała Polska czyta dzieciom”. Warto zapraszać innych na poranki z książką, aby oprócz nauczyciela i inni dorośli czytali dzieciom bajki w przedszkolu.
Wszystkie te zajęcia, zarówno różnorodne formy pracy z książką, jak i wycieczki do biblioteki, czy związane z tym zabawy - to różne próby organizowania kontaktów dziecka z książką, ciekawych i wielostronnych, a zarazem przygotowujących grunt do dalszego, bardziej samodzielnego obcowania z książką.
