Małgorzata Pietruk
doradca metodyczny wychowania przedszkolnego
malgorzatapietruk@cen.edu.pl
„Matematyka nie jest ani trudna, ani nudna.
Zwłaszcza jeśli zaprzyjaźnimy się z nią od dziecka.
Matematyka jest miarą wszystkiego.”
Arystoteles
Zabawy matematyczne w przedszkolu
Matematyka otacza nas z każdej strony. Przedszkole jest doskonałym miejscem, w którym można zdobyć podstawy wiedzy i umiejętności matematycznych. Niewiele trzeba, aby nauka była przyjemnością i odbywała się niejako przy okazji. Nie trzeba też w uczeniu matematyki korzystać z wymyślnych pomocy dydaktycznych. Wystarczy stworzyć sytuację edukacyjną lub też wykorzystać sytuację, w której znaleźliśmy się przypadkowo, aby dać możliwość doświadczania i wyciągania wniosków. A także możliwość poprawiania i próbowania od nowa: jak coś mi nie wyjdzie, to spróbuję jeszcze raz. Cały sekret tkwi w tym, aby dzieciom dostarczać pozytywnych emocji podczas nauki. Wtedy nauka będzie zabawą, przygodą, a dzieci będą chciały więcej i więcej, zdobędą przy okazji wiedzę i utrwalą ją. Jeżeli pomożemy zbudować dzieciom fundament wiedzy i umiejętności matematycznych, to w przyszłości osiągną sukces edukacyjny, ale także osiągną odporność emocjonalną i nie będą bały się matematyki. Niech matematyka będzie przyjemnością. Wystrój wnętrza i jego odpowiednie zaaranżowanie umożliwiają zaspokojenie podstawowych potrzeb rozwojowych dziecka, wpływają także na kształtowanie jego sfery psychofizycznej. Należy więc zwrócić uwagę na zachowanie estetyki, minimalizmu, zagospodarowanie kącików edukacyjnych, w tym kącika matematycznego. Kącik matematyczny tworzymy razem z dziećmi, przy udziale rodziców. Dzięki temu dzieci będą znały jego zawartość, a rodzice będą współodpowiedzialni za rozwój matematyczny swoich pociech. Przestrzeń należy tak zorganizować, aby każde dziecko mogło działać samodzielnie. Zaczynam od ćwiczeń, w których wszystkie dzieci biorą udział jednocześnie. Pierwsze zajęcia mają charakter pokazowy, czyli prezentuję prawidłowe wykonanie zadania. Każda kolejna czynność ma zachęcać dzieci do samodzielnej pracy. Dlatego tak ważne jest zorganizowanie samodzielnego stanowiska dla każdego dziecka. Może to być wydzielony fragment na dywanie, podkładka, tacka – miejsce, w którym dziecko będzie samodzielnie pracowało. Dziecko powinno mieć także zestaw przedmiotów, tylko dla siebie. Będzie w ten sposób mogło samodzielnie i bez przeszkód doświadczać, wnioskować. Matematyka, jako główna forma edukacji, powinna znaleźć się w planie raz w tygodniu. Pozostałe zabawy matematyczne powinny pojawiać się przynajmniej trzy razy w tygodniu w poranku lub zabawach popołudniowych. Matematyka prowadzona w formie zabawy ma na celu utrwalanie umiejętności nabytych podczas zajęć głównych. Nauczyciel występuje w roli: inicjatora sytuacji, opiekuna oraz przewodnika.
Pomoce ułatwiające aktywność matematyczną:
lusterko wielkości dłoni, bez ramki – dla każdego dziecka
frotki na rękę, opaska
obręcze gimnastyczne
szarfy w różnych kolorach
dywanik wielkości wycieraczki lub tacki kuchenne
tacki styropianowe, plastikowe
mozaika geometryczna
liczmany (kasztany, fasolki, inne)
miary krawieckie
klamerki
komplet kostek domina dla każdego dziecka
kostki tradycyjne oraz kostki liczbowe
guziki
nakrętki
karty do klasyfikacji
patyczki
klocki różnego rodzaju: drewniane, plastikowe
przedmioty do klasyfikowania (np. przedmioty codziennego użytku)
naczynia do przelewania,
matematyczny wiatrak
maty do kodowania
Dary Froebla
Rozwiązania praktyczne.
Wiatrak matematyczny.
Został stworzony przez Izabelę Żukowską i Urszulę Dąbrowską. Jest to pomoc dydaktyczna służąca do nauki matematyki poprzez ruch i aktywność własną dzieci w wieku przedszkolnym. Podczas zabaw z wykorzystaniem Wiatraka uczymy orientacji w schemacie własnego ciała i przestrzeni, rytmów, konstruowania gier. Kształtujemy umiejętności liczenia, rachowania, mierzenia. Wprowadzamy w świat pojęć matematycznych. Doskonalimy koordynację, równowagę, sprawność manualną. Łączymy bodźce wzrokowe, dotykowe oraz ruch.
Przykłady zabaw matematycznych
Wesoły pociąg.
Nauczyciel lub 2 dzieci stoją w środku Wiatraka. Pozostali trzymają wstęgi w lewej ręce, stoją bokiem do prowadzącego, stoją za dzieckiem, które jest lokomotywą. Idą jedna osoba za drugą w różnym tempie ( szybko, wolno), trzymając wstążkę. Śpiewają piosenkę „Jedzie pociąg z daleka”. Po końcowych słowach zatrzymują się na końcowej stacji np. stacja ucho.
Dzieci dotykają wstążką ucha. (stacja kolano, nos, brzuch, policzek). Trudności wzrastają z wiekiem (lewe ucho, prawe kolano itp.).
Dywanik.
Wiatrak leży na podłodze, dzieci zajmują miejsca – każde przy jednej wstążce. Rozdajemy dzieciom patyczki, fasolki. Nauczyciel mówi ułóż taki wzór: patyczek, fasolka, patyczek, fasolka. Wymyślamy nowe rytmy. Zachęcamy do tworzenia własnych rytmów przez dzieci.
Liczykrupa.
Wiatrak rozłożony na podłodze, dzieci siedzą każdy przy jednej wstążce. Rozdajemy dzieciom liczmany. Nauczyciel mówi:
Powiedz, jaka jest cyfra na twojej wstążce?
Przelicz od 1 aż do tej liczby na wstążce.
Ułóż tyle samo fasolek.
Po wykonaniu zadań dzieci przesuwają się o jedno miejsce dalej.
Powiedz, jaka cyfra jest na wstążce?
Ułóż o dwie mniej fasolki. itp.
Źródło: „Wiatrak matematyczny” Izabela Żukowska, Urszula Dąbrowska
