Renata Pietras-Pacynko
Doradca metodyczny wychowania przedszkolnego
W poprzednich częściach artykułów zwracałam uwagę, jak ważne jest w pierwszych dniach pobytu w placówce zapewnienie dzieciom spokoju emocjonalnego, prowadzenie zabaw i rozmów dotyczących emocji oraz wzmacnianie mocnych stron dziecka. Przedstawiłam propozycję zabaw opierających się na zachowaniu wsparcia emocjonalnego dla dzieci. W trzeciej części opisuję jaki wpływ ma muzyka na rozwój dziecka.
Muzyka otacza nas wszędzie, każdego dnia. Ma ona wpływ na nastrój, koncentrację, kreatywność a także łatwość przyswajania wiedzy. W okresie przedszkolnym dzieci zaczynają kształtować świadomość muzyczną. Ich pierwsze kontakty z muzyką rzutują na późniejsze lata. Styczność z muzyką, a w szczególności z muzyką klasyczną wpływa na rozwój wrażliwości dziecka. Dzieci szybko przyswajają muzykę, dzięki której czerpią pomysłowość, wyobraźnię, wrażliwość i oczywiście muzykalność. Ważnym aspektem jest nie tylko słuchanie muzyki ale również słuchanie jej w sposób aktywny z wykorzystaniem elementów tańca i zabawy. W naszym mózgu istnieją miliony komórek nerwowych (neuronów) oraz połączeń między nimi. W trakcie rozwoju człowieka tych połączeń tworzy się coraz więcej. Uczeni twierdzą, że słuchanie muzyki pomaga utworzyć i wzmocnić połączenia między neuronami. Zatem muzyka jest bodźcem który prowokuje nasz mózg do pracy.
Amerykański muzykolog Dawid Crossby twierdzi, że muzyka to najsubtelniejsza forma przekazu, że żadna dziedzina sztuki nie porusza ani nie wpływa na podświadomość tak jak ona. Dzięki muzyce można się przenieść do magicznej krainy muzycznej: dźwięki mogą zabrać słuchacza do lasu, na plażę z szumem morza, na łąkę pełną kwiatów, a także do cukierni, bądź lodziarni.
Muzyka klasyczna uruchamia pracę neuronów, zarówno w prawej, jak i w lewej półkuli mózgowej, co powoduje, że połączenia między nimi są jeszcze silniejsze. Dzięki temu sprawniej przebiega przetwarzanie informacji. Bywa nie tylko piękna, ale też niezwykle przydatna; rozwija ludzki umysł, działa leczniczo, tworzy nastrój, uspokaja, ale może również pobudzać. Może wyzwalać w nas silne uczucia, odmienne dla każdego. U niektórych może powodować radość albo smutek, złość, nienawiść, uwielbienie lub stan podniecenia psychicznego lub duchowego. Niektóre fragmenty grane głośniej mogą pobudzać organizm, a inne grane ciszej, relaksują. Można stwierdzić, że muzyka jest dziś jednocześnie sztuką, rozrywką i lekiem.
Polecana muzyka do nauki:
Wolfgang Amadeusz Mozart "Eine Kleine Nachtmusik": https://www.youtube.com/watch?v=hcpM0yN7p0c
Bach: Brandenburg Concerto No. 2: https://www.youtube.com/watch?v=3HSRIDtwsfM
Vivaldi Op. 8 Conc. 5 ''La Tempesta di Mare'': https://www.youtube.com/watch?v=3kL87ByS_h8
Mozart - Symphony No. 40: https://www.youtube.com/watch?v=JTc1mDieQI8
Tomaso Giovanni Albinoni. Concerto Op.9 No.2: https://www.youtube.com/watch?v=HH11YzMHKqQ
Muzyka klasyczna korzystnie wpływa na rozwój dzieci. Rozwija wyobraźnię, zmniejsza stres, poprawia koncentrację, myślenie i pamięć czyli sprzyja efektywności uczenia się. Ten rodzaj muzyki jest również wykorzystywany w leczeniu różnych zaburzeń słuchu, zaburzeniach emocjonalnych, autyzmie, zespołu deficytu i nadaktywności ADHD.
Pamiętajmy, że każdy z nas może mieć swój własny tok nauki, każdy z nas może preferować inną muzykę. Muzyka, którą chcemy wykorzystać do nauki (czy to klasyczna, czy ścieżki dźwiękowe do filmu) powinny to być utwory instrumentalne. Według naukowców najlepiej stymulują mózg utwory Mozarta, chorał gregoriański – poprawiają pamięć i koncentrację. Muzyka baroku: Vivaldi, Telemann, Bach – tego rodzaju utworu wspomagają i przyspieszają proces przyswajania wiedzy. Zaś utwory Beethovena, Vivaldiego, Straussa harmonizują i integrują rytm pracy serca i mózgu. Osoby, które nie preferują muzyki klasycznej mogą korzystać z dźwięków natury: śpiewu ptaków, szumu wodospadu, potoku górskiego, fal morskich. Odpowiednią muzykę dzieci mogą słuchać podczas zabawy lub odrabiania lekcji.
Polecana muzyka do pracy z dziećmi:
Muzyka klasyczna na płytach CD: https://www.mtj.pl/?s=muzyka+klasyczna+dzieciom
Klasyka bobasa na płycie CD: http://www.muzykabobasa.pl/opisplyty-his0104.html
Kołysanki usypianki - Brahms Lullaby: https://www.youtube.com/watch?v=MQp61xvFo8c
Mini mini kołysanki: https://www.youtube.com/watch?v=Fvsw-9mO5bc
Muzyka klasyczna dla dzieci: https://www.youtube.com/watch?v=eneTwbg5tMA
Muzyka dla dzieci: https://www.youtube.com/watch?v=5XGGTXR6q3w
Odpowiednio dobrana muzyka pozytywnie oddziałuje już na dziecko w łonie matki, które od dwudziestego szóstego tygodnia słyszy rytm i melodię. Muzyka słuchana w dzieciństwie ma wpływ na odbieranie bodźców dźwiękowych w ciągu całego życia, pomaga budować neuronalne drogi, które mają wpływ na naukę języków, rozwój pamięci i poczucia przestrzeni. Najmłodszym poleca się włączanie muzyki klasycznej podczas zasypiania, czy relaksacji w czasie pobytu w przedszkolu. Odpowiednia muzyka poprawia koncentrację, powoduje wzrost kreatywności i zapamiętywania, ułatwia naukę czytania i pisania, podwyższa motywację, opóźnia objawy zmęczenia, harmonizuje napięcia mięśniowe, poprawia koordynację ruchową. Codzienne słuchanie muzyki, codzienna aktywna praca z muzyką jest niesamowicie istotna dla nauczycieli przedszkola.
Podejmowane działania w przedszkolu należy rozpocząć od rozwijania u dzieci umiejętności rozpoznawania dźwięków z otoczenia. Rozwijamy percepcję słuchową dziecka, uczymy różnicowania słuchanych dźwięków. Pamiętajmy o doborze repertuaru do wieku i możliwości dziecka. Wprowadzając muzykę klastyczną, wprowadzamy jednocześnie naukę pojęć muzycznych: dyrygent, koncert, muzycy oraz nazwy instrumentów. Jednocześnie możemy stosować aktywne słuchanie wykorzystując metodę Batii Strauss. Autorka podaje następujące etapy pracy z utworem:
- fabularyzowanie muzyki połączone z prostymi ruchami rytmicznymi
- realizacja w tańcu
- gra na instrumentach
- połączenie tańca z instrumentacją
- mówienie o muzyce
Oto niektóre utwory opracowane przez Batii Strauss:
- Country dance – J. F. Handel,
- Fiesta Aymara – mel. ludowa – Argentyna,
- Galop – D. Kabalewski,
- Taniec węgierski – J. Brahms,
- Polka Italiano – S. Rachmaninow,
- Le Basque – ar. J. Galway,
- Pizzicato – L. Delibes,
- Marsz turecki – L. van Beethoven,
- Marsz Radeckiego – J. Strauss,
- Moment Musicale – Fr. Schubert.
Poprzez muzykę możemy wspierać i stymulować zmysły dzieci oraz rozwijać ich wrodzone talenty.
