Małgorzata Pietruk
doradca metodyczny wychowania przedszkolnego
malgorzatapietruk@cen.edu.pl
Ruch jest dobry na wszystko
Ruch jest przejawem życia, a więc aktywność fizyczna jest czynnikiem kształtującym organizm człowieka i jego funkcję. Rozwija i wzmacnia, kształtuje i usprawnia wszystkie układy organizmu, głównie układ ruchowy, nerwowy, wegetatywny i dokrewny, wywiera wpływ na ich budowę i sprawność. Ograniczając aktywność ruchową dzieci opóźniamy ich rozwój ruchowy i fizyczny, co zarazem źle wpływa na ich psychikę. Aktywność ruchowa podejmowana w sposób regularny owocuje przyrostem parametrów siły, wytrzymałości, zwinności, koordynacji, podnosi odporność organizmu - wzmacnia zdrowie i daje dobre samopoczucie. Ruch rozwija psychikę i osobowość dziecka i ma do spełnienia cztery podstawowe funkcje:
Funkcję stymulacyjną - ruch jest głównym czynnikiem biologicznym stymulującym rozwój człowieka. Dzięki ruchowi poprawia się motoryka i sprawność fizyczna człowieka. Mięśnie wykonujące pracę zwiększają swój przekrój, objętość, siłę i sprężystość. Równocześnie następuje wzmocnienie, pogrubienie i wzrost elastyczności i wytrzymałości ścięgien oraz wiązadeł. w kościach zachodzą korzystne zmiany, gdyż ruch sprzyja ich mineralizacji. Ruch mobilizuje układ krążeniowo- naczyniowy. Przy pracy mięśni występuje większe zapotrzebowanie na transportowane przez krew środki odżywcze i tlen, powoduje szybsze krążenia krwi i wzmożoną akcję serca, które wzmacnia się i rozbudowuje. Dzięki temu wszystkie narządy organizmu są lepiej zaopatrywane w przenoszone przez krew substancje odżywcze i przez to sprawniej funkcjonują i szybciej się rozwijają. Ćwiczenia fizyczne pobudzają dojrzewanie ośrodków ruchowych w mózgu i przyspieszają tym samym rozwój sprawności motorycznej. Wzrasta szybkość przewodzenia bodźców nerwowych, polepsza się koordynacja ruchów.
Funkcję adaptacyjną - aktywność ruchowa służy przystosowaniu się dziecka do zmieniających się warunków życia; klimatu, temperatury, wilgotności, ciśnienia, warunków społecznych i materialnych, pracy, nauki, trudności dnia codziennego. Dobrze przystosowane do życia dziecko to takie, które rozwija się zdrowo, jest odporne na zachorowania, sprawne fizycznie, w którym wpojone są dobre nawyki, to dziecko, które wierzy we własne siły, zdolne do pokonywania napotkanych trudności. Zajęcia ruchowe ( taniec, gimnastyka, nauka pływania, karate) stanowią okazję adaptacji do środowiska społecznego. Postawa społeczna dziecka kształtuje się najlepiej poprzez działanie w grupie, stosowanie współzawodnictwa.
Funkcję kompensacyjną - kompensacja to inaczej wyrównanie. Ruch jako czynnik korzystny, prozdrowotny ma zrównoważyć bilans bodźców działających na młody organizm. Dziecko w wieku przedszkolnym i w pierwszych latach wieku szkolnego potrzebuje dla swojego prawidłowego rozwoju około 3 - 4 godzin ruchu dziennie. Dopiero przy takiej dawce bilans ruchowy dziecka jest wyrównany, i ma wyrównać niekorzystne działanie takich bodźców, jak np. telewizja, komputer, wpływając na ożywienie organizmu dziecka.
Funkcję korekcyjną - (inaczej naprawczą) - musi być wykorzystana w tych przypadkach, gdy trzy wymienione wyżej funkcje okażą się niewystarczające. Działania korekcyjne, przy użyciu odpowiednio dobranej aktywności fizycznej, podejmowane są w tych przypadkach, gdy powstałe odchylenia rozwojowe można zlikwidować lub złagodzić stosując ćwiczenia korekcyjne. Funkcja korekcyjna jest więc funkcją terapeutyczną, leczniczą.
Systematycznie uprawiane ćwiczenia fizyczne usprawniają czynności wielu układów np. układu nerwowego - szybciej dojrzewają ośrodki mózgu zawiadujące ruchami. Ćwiczenia fizyczne pobudzają dojrzewanie ośrodków ruchowych w mózgu i przyspieszają rozwój motoryczności. Ćwicząc w grupie podporządkowuje się ogółowi, wdraża do słuchania, przystosowuje się do przyjętych norm współżycia. W układzie oddechowym - ruch wpływa na zwiększenie się liczby pęcherzyków płucnych i powiększeniu się pojemności życiowej płuc (zmiany te występują w wieku przedszkolnym i młodszym szkolnym). Później ruch wpływa na pogłębienie oddechu, powiększeniu pojemności płuc, co ułatwia dotlenienie organizmu. W układzie kostno - stawowym ruch przyspiesza przekształcenie się tkanki chrzęstnej w tkankę kostną. Wzmocnienie kośćca usprawnia funkcję szkieletu, jako konstrukcji chroniącej narządy wewnętrzne.
Ruch to samo zdrowie. Warto mniej czasu spędzić przed telewizorem, komputerem czy telefonem, a wtedy znajdziemy czas chodź by na wspólny spacer, wycieczkę rowerową, aktywnie i miło spędzimy czas na świeżym powietrzu. Ruch jest niezbędnym czynnikiem do prawidłowego rozwoju dziecka dlatego jest on tak ważny. Własnym przykładem pokazujemy dziecku jak prawidłowo funkcjonować. Jeśli będziemy robić to od najmłodszych lat, dla dziecka stanie się to czymś naturalnym i wejdzie mu to w nawyk.
Przykłady rozwiązań praktycznych zachęcających dzieci do aktywności ruchowej:
Dobór zabaw i ćwiczeń ruchowych uzależniony jest od kreatywności organizatorów.
Powodzenia.
