IX 2019 Realizacja podstawy programowej w przedszkolu

Renata Pietras – Pacynko -  doradca metodyczny wychowania przedszkolnego

Realizacja podstawy programowej w przedszkolu

Nowa  podstawa  programowa  wychowania  przedszkolnego  wprowadzona została  od 1 września 2017 roku. Podstawa jest dokumentem prawnym, wydany przez ministra edukacji narodowej w formie rozporządzenia. Zawiera opis wynikający z prawa oświatowego:

- celów i treści kształcenia i nauczania

- zadań placówki

- sposobów i warunków realizacji podstawy programowej.

W nowej podstawie programowej już sam cel określa iż przedszkole to nie miejsce w którym dziecko ma się rozwijać w wyznaczonych obszarach, realizować określone projekty edukacyjne i programy. Dziecko ma się rozwijać w pełni, we wszystkich obszarach. Należy zapewnić dziecku dostęp, umożliwić mu wielokierunkowe poznawanie świata. Zatem rozwój i wspieranie dziecka to najważniejsze zagadnienia, które zostały opisane w postaci zadań przedszkola.

Zadania przedszkola stanowią fundament podstawy programowej. W nich zawarta jest organizacja procesu edukacji. Wszystkie zadania realizowane są w codziennej pracy przedszkola: tworzenie warunków bezpiecznego rozwoju, zabawy i odpoczynku; wspieranie rozwijanie procesów poznawczych; wyrównywanie szans rozwojowych u dzieci; wspieranie dziecięcej eksploracji świata; rozwijanie samodzielności; rozumienia emocji, budowanie wrażliwości dziecka. W zakresie realizacji zadań przedszkole powinno ściśle współpracować z rodzicami. Taka współpraca przyczynia się do znacznego integrowania zespołu danej grupy, ale przede wszystkim wpływa pozytywnie na rozwój dziecka – dziecko jest świadome czynnego uczestnictwa rodzica w jego życiu, nawet podczas jego pobytu w przedszkolu.

Zadania przedszkola określają również organizowanie zajęć z języka obcego, poznawanie innych kultur. Narzucają nauczycielowi znajomość różnorodnych metod i sposobów ich realizacji tak aby zapewnić dziecku możliwość poznawania świata w szczególności z poszanowaniem jego indywidualnych potrzeb i zainteresowań. Metody te powinny być adekwatne do poziomu rozwoju każdego dziecka. Adekwatnie oddaje to myśl: „Kiedy wędkarz idzie na ryby bierze taką przynętę, która smakuje rybie, nie wędkarzowi” - zatem każdy nauczyciel powinien dobierać takie metody pracy, które będę rozwijały możliwości u każdego dziecka według ich potrzeb, a nie metody, które najlepiej „odpowiadają” nauczycielowi.

Podstawa programowa wychowania przedszkolnego poza celami i zadaniami zawiera efekty realizacji zadań w postaci celów osiąganych przez dzieci na zakończenie wychowania przedszkolnego. Efekty realizacji zadań sformułowane są w postaci celów do osiągnięcia przez dzieci w ramach czterech obszarów rozwoju dziecka: fizycznego, emocjonalnego, społecznego i poznawczego. Dziecko kończące przedszkole powinno osiągnąć opisane założenia w poszczególnych obszarach. Ma temu posłużyć wnikliwa obserwacja, a na koniec diagnoza przedszkolaka. Proces obserwowania dziecka powinien być długofalowy, dzieci powinny być poddawane wnikliwej codziennej obserwacji w trakcie zajęć i zabaw. Taka obserwacja nie może być chwilowa, sporadyczna – ma być procesem ciągłym, systematycznym, tak jak systematyczna jest aktywność dzieci. Potrzeba stałej obserwacji i diagnozowania została zapisana w warunkach i sposobie realizacji pracy przedszkola.

W warunkach i sposobach realizacji określają ważną rolę zabaw kierowanych swobodnych oraz codziennych zabaw prowadzonych na świeżym powietrzu. Organizacja zabaw i zajęć kierowanych ma być oparta na stałym rytmie dania, cyklicznie powtarzających się fazach bo zapewnić dziecku poczucie stałości, poczucie bezpieczeństwa. Zabawy przygotowujące do nauki pisania mają jedynie prowadzić do optymalizacji napięcia mięśniowego, ćwiczeń planowanie ruchu przy kreśleniu znaków literopodobnych, umiejętności posługiwania się kartką. Ważną rolą jest prowadzenie zajęć z rytmiki i gimnastyki.

Aby sprzyjać podejmowaniu przez dziecko różnorodnych działań w warunkach sposobach realizacji znalazło się sformułowanie dotyczące aranżacji sal i przestrzeni w salach. Jako stałe proponuje się kąciki tematyczne: czytelniczy, konstrukcyjny, artystyczny przyrodniczy. Ważnym elementem wyposażenia sali przedszkolnej jest wydzielone miejsce na relaksację: materacyk, poduszka itp. oraz miejsce z wyposażeniem pomocy dydaktycznych dla dzieci posiadających specjalne potrzeby edukacyjne.

Podstawa programowa powinna być w każdej placówce monitorowana. Jak zatem dobrze monitorować nową podstawę? Podstawę monitorujemy w trzech aspektach: planowania (czy wybrany bądź opracowany program gwarantuje realizację podstawy), zgodności realizacji zalecanymi sposobami i warunkami oraz efekty czyli umiejętności dzieci.

Aspekt planowania dotyczy sprawdzenia programu zatwierdzonego do realizacji. Program powinien szczegółowo opisywać treści kształcenia, a przede wszystkim stanowić gwarancję realizacji podstawy programowej. Monitoring planowania powinien dotyczyć jednocześnie opracowywanych przez nauczycieli planów miesięcznych – czy plany te zawierają treści z czterech obszarów rozwoju dziecka zawartych w podstawie, propozycje realizowanych aktywności oraz form i metod pracy.

Kolejny aspekt dotyczy zgodności realizacji podstawy z zalecanymi sposobami warunkami. Tutaj monitoring będzie dotyczył obserwacji aranżacji sal, organizacji rytmu dnia, dostosowania zajęć i zabaw do możliwości psychofizycznych dzieci, możliwości wyrażania przez nie emocji. 

Ostatni aspekt monitoringu podstawy dotyczy efektów osiąganych przez dzieci – czyli obserwacje i diagnozy dzieci kończących przedszkole.

Wszystkie aspekty można monitorować opracowując procedurę monitorowania podstawy programowej wykorzystując do tego opracowanie narzędzia badawcze: arkusze obserwacji, arkusze kontroli planów miesięcznych, arkusze wywiadu z nauczycielami.

Należy jednocześnie pamiętać, aby procedura monitorowania była skuteczna i wykonana rzetelnie, powinna opierać się na pozyskiwaniu informacji z różnych źródeł przy użyciu różnych narzędzi badawczych.