Małgorzata Pietruk
doradca metodyczny wychowania przedszkolnego
malgorzatapietruk@cen.edu.pl
Doświadczenia i eksperymenty przyrodnicze dla dzieci
Ciekawość i chęć poznania otaczającego świata to wyznaczniki aktywności oraz zachowania każdego dziecka. W sposób naturalny oraz intuicyjny podejmuje ono próby badania najbliższej sobie rzeczywistości. Najczęściej przejawia swoją aktywność poprzez spontaniczne działanie na przedmiotach rzeczywistych lub ich symbolicznych zastępnikach. Walory i efektywność metod opartych na doświadczaniu i eksperymentowaniu są niezaprzeczalne. Przyczyniają się do rozwoju poznawczego dziecka. Angażują wszystkie zmysły dziecka, sprzyjając poznaniu polisensorycznemu. Dają także możliwość oddziaływania na jego sferę emocjonalną. Bezpośredni udział w działaniach przysparza im licznych emocji, wrażeń, radości z samodzielnego wykonywania różnorodnych czynności, zaciekawienia przebiegiem i wynikiem eksperymentu, oczekiwania na jego wynik, jak i satysfakcji czy poczucia odniesionego sukcesu. Zabawa badawcza, czyli różnorodne działania praktyczne dzieci to nic innego, jak przeprowadzanie przez nie doświadczeń i eksperymentów na zróżnicowanym materiale przyrodniczym. W trakcie ich wykonywania dziecko posługuje się wyobraźnią, dokonuje analizy swoich spostrzeżeń, staje się inicjatorem i obserwatorem zachodzących zmian. Podejmuje wielu procesów myślowych takich, jak wnioskowanie, ustalania przyczyn i skutków zaistniałych zjawisk. Następuje także wsparcie rozwoju funkcji percepcyjno – motorycznych takich, jak koordynacja wzrokowo – ruchowa, sprawność manualna, umiejętność koncentracji uwagi, uważnego i efektywnego słuchania. Przeprowadzanie i eksperymentowanie wyzwala w dzieciach różnorodne przeżycia i emocje, co wspiera efektywność procesu uczenia się, daje możliwość współpracy z rówieśnikami i osiągania wspólnych celów czy realizacji wyznaczonych zadań. Zabawy badawcze niewątpliwie są zajęciem kreatywnym. Poprzez badanie właściwości świata przyrody ożywionej i nieożywionej dziecko rozwija umiejętność przezwyciężania napotkanych przeszkód, kształtuje swoją zdolność do rozwiązywania problemów, znajdowania nowych pomysłów poprzez samodzielnie podejmowane działanie.
Przykłady eksperymentów i doświadczeń
Magiczne gwiazdki
Przygotowujemy szablony gwiazdek - równą liczbie dzieci (szablon można wydrukować, odrysować lub stworzyć własny - na papierze biurowym). Gwiazdki wycinamy – najlepiej wspólnie z dziećmi, każdy swoją. Rogi gwiazdek składamy do środka. Złożone gwiazdki kładziemy na dłoni, rożkami do góry. Delikatnym ruchem wsuwamy je na powierzchnię wody, wszyscy jednocześnie. Obserwujemy przez chwilę.
Woda wędrowniczka
Każde dziecko otrzymuje swój kubeczek lub słoiczek. Dzieci pracują w parach.
Każda para otrzymuje jeden rodzaj materiału do zbadania. Kubeczki ustawiamy na stoliku obok siebie, w odległości kilku centymetrów. Do jednego z dwóch naczyń wlewamy odrobinę wody - tak, by zakrywała dno. Jeden koniec wybranego materiały wkładamy do jednego naczynia, a drugi do drugiego tak, aby końce dotykały dna. Obserwujemy wspólnie zachowanie poszczególnych materiałów. Warto, aby dzieci miały możliwość obserwować również eksperymenty innych par i samodzielnie je porównywać.
Sprytne ołówki
Do woreczka nalewamy wodę, najlepiej z pomocą dzieci, używając kubka lub zlewki. Jedna osoba, najlepiej opiekun, trzyma woreczek nad miską. Uczestnicy kolejno przebijają go swoimi ołówkami. Na koniec liczymy ołówki, które udało nam się umieścić w worku i ostrożnie wyjmujemy je - nad miską.
Czarodziejskie karteczki
Do probówki lub kubka nalewamy wodę - za pomocą zlewki lub drugiego kubka -
tak, by uzyskać menisk wypukły (tyle, że więcej się nie zmieści). Probówkę zakrywamy kartonikiem. Delikatnie przytrzymując kartonik obracamy probówkę do góry dnem.
Ważne, aby robić to nad miską.
