Renata Pietras-Pacynko
doradca metodyczny wychowania przedszkolnego
W młodszej grupie przedszkolnej maluchy podczas inicjacji czytelniczej często mają rozproszoną uwagę, są w różnym stopniu zainteresowane czytaną książką. Młodsze przedszkolaki cechuje duża potrzeba ruchu i zabawy, częste zmiany pozycji ciała, stosunkowo krótkotrwałe zaciekawienie zadaniem czy przedmiotem, brak umiejętności koncentracji uwagi, duża wrażliwość emocjonalna. Dlatego zajęcia czytelnicze z całą grupą powinny trwać maksymalnie 10–15 minut. Dopiero z pięcio-, sześciolatkami można je wydłużyć nawet do pół godziny, gdyż u starszych dzieci następuje znaczny rozwój poziomu koncentracji, pozwalający wysłuchać dłuższego tekstu. Mimo pojawiających się czy też początkowych trudności, trzeba wprowadzić stały zwyczaj głośnego czytania w grupie.
Co zatem zrobić aby zainteresować czytelnictwem dzieci już w tym wieku?
Czy książkę można czytać w ruchu, podskakując, zmieniając miejsce, tak aby zainteresować „rozbrykane dzieci”? Czy podczas czytania dziecko nie powinno doświadczać radości, pozytywnych wrażeń? To wszystko umożliwia i daje dziecku czytanie wrażeniowe.
Jak zatem ożywić tekst literacki, by stał się możliwością poznawania świata i otaczającej rzeczywistości, aby każde dziecko mogło zaspokoić swoje potrzeby: ruchu, słuchu, wzroku? Przygodę z książką rozpoczynamy od aranżacji przestrzeni, stworzenie niezwykłości miejsca, w którym odbędzie się czytanie: możemy dowolnie udekorować salę, nauczycielka może dostosować swój ubiór do czytanego tekstu. Ważne jest jednocześnie umiejscowienie dzieci: mogą po prostu usiąść w kole, półkolu, w rzędach albo „w rozsypce” na dywanie, możemy również zaproponować dzieciom aby usiadły wygodnie i zadbały o naszych kolegów i koleżanki siedzących obok np. „popatrz na swojego kolegę z prawej strony, spójrz na koleżankę z lewej i zapytaj, czy jest im wygodnie, czy nie potrzebują trochę więcej miejsca”, w ten sposób wprowadzamy nutę tajemnicy do tego, co za chwilę będzie się działo.
Przed rozpoczęciem czytania warto nauczyć dzieci wierszyka, który będzie wprowadzeniem do tego co się ma za chwilę zadziać np.
Za górami, za lasami,
za siedmioma dolinami,
czeka bajka na malucha.
Usiądź cicho i posłuchaj.
Po skończonej bajce możemy wspólnie z dziećmi powiedzieć wierszyk:
Koniec bajki i bomba!
Kto nie słuchał ten trąba.
Dwie dziurki w nosie,
i skończyło się!
Przygotowując się do przeczytania z dziećmi wiersza, opowiadania czy bajki, dobrze jest zadać sobie pytanie, czy można w tym tekście znaleźć takie fragmenty, w których dzieci mogą uczestniczyć poprzez naśladowanie, wyrażanie emocji gestem, mimiką, tańcem. Dzieci powinny poczuć się interpretatorami czytanych tekstów oraz samodzielnie poszukiwać własnych sposobów na „ożywianie” treści opowiadań. Jeśli w tekście główny bohater wędruje przez las i wesoło podśpiewuje, to proponujemy dzieciom zaśpiewanie piosenki o lesie. Jeśli tekst można urozmaicić klaskaniem, tupaniem, śpiewaniem, a nawet tańcem na siedząco, wydawaniem dźwięków onomatopeicznych – to zapraszamy dzieci do takiej zabawy. Wszystkie te elementy powinny być krótkie i muszą mieć związek tematyczny z przedstawioną akcją, stają się wtedy piękną podróżą do świata wyobraźni dziecka. Dzięki temu dzieci na sobie doświadczają czym jest czytanie wrażeniowe.
Po przeczytanej bajce warto zadbać o to aby wydłużyć przeżywanie wysłuchanego , tekstu literackiego. Można zachęcić dzieci do wspólnej rozmowy, wykonać pracę plastyczną, stworzyć grę planszową, do której będziemy mogli powracać. Możemy wspólnie z dziećmi zaplanować zabawę tematyczną, będzie to jeszcze większa dawka przeżycia z dzieckiem tego, co zostało wydrukowane na kartach papieru.
W sali przedszkolnej zakładamy kącik czytelniczy np. pod hasłem „Bajkowa polanka”, gdzie dzieci będą miały dostęp do książek, wydzielone miejsce do siedzenia, leżenia i obcowania z literaturą. W kącikach możemy umieścić zasady w formie piktogramów „O co prosi nas książka”.
Podczas wielu spotkań w różnych placówkach zaobserwowałam, że niektóre przedszkola posiadają Przedszkolny Punkt Wymiany Książek. Punkt najczęściej znajduje się w holu głównym - miejscu dostępnym zarówno dla dzieci, jak i rodziców. Rozpoczęcie akcji poprzedza plakat informacyjny dla rodziców oraz zorganizowanie zajęć we wszystkich grupach. Każdy dobrowolnie może przynieść z domu książkę. Każdą można zabrać do domu, przeczytać z dzieckiem, a następnie odłożyć na miejsce, aby inne dzieci też mogły z niej skorzystać. Prowadzona akcja cieszy się zawsze dużym powodzeniem i zainteresowaniem ze strony rodziców i dzieci.
Należy pamiętać, że czytając dziecku rozwijamy wzrok, słuch i mowę dziecka, a także kreatywność, pamięć fotograficzną i myślenie operacyjne.
