Renata Pietras – Pacynko - doradca metodyczny wychowania przedszkolnego
Zabawa dziecka w wieku przedszkolnym
Zabawa jest bardzo istotnym elementem życia, naturalnym zjawiskiem, opartym na własnej aktywności, która w rozmaitych formach towarzyszy człowiekowi przez całe życie. Zabawa powinna być podstawowym narzędziem pracy z dziećmi zwłaszcza w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Pomaga w zrozumieniu świata i lepszym poznaniu samego siebie. Ma wpływ na rozwój poznawczy, sferę emocjonalno-motywacyjną i na kształtowanie osobowości dziecka.
Według Sutton – Smith „Zabawa pozwala dziecku poznać świat czterema podstawowymi metodami: poprzez naśladowanie, eksplorowanie, próbowanie i konstruowanie”. W życiu dziecka występuje wielka różnorodność i bogactwo zabaw: są to zabawy manipulacyjne, twórcze, grupowo – społeczne, zabawy dramowe, gry i zabawy dydaktyczne. Zabawa wywołuje zaciekawienie, pobudza do działania, pozwala poznawać i odkrywać świat poprzez zaangażowanie zmysłów. Rozbudza kreatywność i otwartą postawę wobec ludzi, otaczającej rzeczywistości. Uczy tolerancji, zrozumienia dla odmienności innych.
W dziecięcych zabawach często partnerami do rozmów dziecka stają się jego ulubione zabawki. W przypadku najmłodszych dzieci dobra zabawka powinna wspomagać rozwój ruchowy, a więc motorykę, manipulację i korzystnie wpływać na emocje. Właściwie dobrana zabawka pozwala dziecku rozwijać te zdolności, które na danym etapie jego rozwoju są najważniejsze.
W okresie przedszkolnym zabawa stanowi najważniejszą czynność podejmowaną przez dziecko. Według Wygotskiego zabawa dziecka w wieku przedszkolnym jest najważniejszą linią jego rozwoju.
Według Elżbiety Marii Minczakiewicz można wyróżnić następujące funkcje zabawy:
Zabawa spełnia też funkcję diagnostyczną. Zachowanie dziecka podczas zabaw informuje o świecie jego wewnętrznych przeżyć oraz o trudnościach, z którymi się boryka. Dlatego dla rozwoju umysłowego dziecka ważne jest również to, jak się ono bawi, co wykorzystuje w zabawie, jak często, jak długo, w jakim stopniu samodzielnie, z jakim zainteresowaniem, z jaką korzyścią dla rozwoju własnego umysłu.
W literaturze napotka się różne rodzaje klasyfikacji zabaw według ich treści, różna też jest ich terminologia. Najczęściej powtarzające się rozdaje zabaw:
Zabawy manipulacyjne – występują najwcześniej w rozwoju dziecka już w 4-5
miesiącu życia, gdy dziecko osiągnie sprawność chwytania. Najpierw dziecko ogląda,
obserwuje i uczy się poznawać przedmioty po ich wyglądzie oraz zapoznaje się z ich
powierzchnią i kształtem. Przez uderzanie uczy się poznawać przedmioty po wydanym przez
nie dźwięku. Następnie działa za pomocą przedmiotów, wykonując daną rzeczą to, do czego
się ona nadaje.
Zabawy konstrukcyjne – polegają na tworzeniu tzw. „dzieła” z dowolnego
materiału, a więc dotychczasowa manipulacja staje się zabawą konstrukcyjną, gdy dziecko
spostrzega i uświadamia sobie swoje „dzieło” .Do tego rodzaju zabaw W. Okoń zaliczył
budowanie z klocków, rysowanie, pisanie, budowanie z piasku, z gliny, opowiadanie, śpiew,
robienie wycinanek, układanie obrazków, bawienie się kalkomanią, robienie łańcuszków,
puszczanie baniek mydlanych, rzucanie cieni na ścianę itp.
Zabawy tematyczne – określane również jako: iluzyjne zabawy fikcyjne, zabawy
w odgrywanie roli, zabawy dramatyczne, zabawy naśladowcze i odtwórcze, a także zabawy
twórcze oraz udawane i przedstawiane.
Zabawy i gry dydaktyczne – to rodzaj rozrywki umysłowej. Do gier i zabaw dydaktycznych K. Tyborowska zalicza loteryjki, zagadki, segregowanie, podkreślając, że w tych zabawach dziecko musi się podporządkować określonym regułom i przepisom.
Zabawy ruchowe – są bardzo różnorodne, gdyż wyczerpują wszystkie rozdaje
właściwych człowiekowi naturalnych ruchów. Oprócz ruchu występują w nich treści
intelektualne, mające wyraz w temacie i czynnościach zabawowych.
Czego dziecko uczy się w czasie zabawy ?
Reasumując można z cała pewnością stwierdzić, że zabawa spełnia jedną z podstawowych ról w rozwoju życia dziecka. Znajduje ona odzwierciedlenie w każdej dziecinie jego działalności. Zabawa - jako swoista „szkoła życia” winna być podstawowym narzędziem pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym i młodszo szkolnym.
Literatura:
